Koruma Alanı Yakınındaki Hızlı Kentleşmenin Peyzaj Ekolojisi Yaklaşımı İle İrdelenmesi

Abstract

Günümüzde, hızla büyüyen kentsel alanlar doğal alanların parçalanması ve ekosistem işlerliğinin azalması pahasına gelişmektedir, bu biyolojik çeşitliliğin azalmasıyla birlikte insan yaşam kalitesini de giderek düşürmektedir. Çalışma alanı olarak seçilen Güzelçamlı beldesi büyük bir kentleşmeye sahne olan, Akdeniz kıyısı ve Büyük Menderes Deltası-Dilek Yarımadası Milli Park’ın kenarında yer alan turistik bir kenttir. Araştırma 1993-2006 yılları arası Güzelçamlı beldesi kentsel alanında mekansal dönüşümleri, ayrıca gelişen kentsel alanın Milli Park sınırındaki etkilerini incelemeyi hedeflemektedir, aynı analizler çalışma alanın içinde yer alan beldenin imar planını da değerlendirmektedir. Bu analizler peyzaj ekolojisi yaklaşımı ile peyzaj strüktürü metriklerini kullanarak CBS ortamında gerçekleştirilmiştir. Peyzaj metrikleri olarak çalışmanın amacı doğrultusunda, PLAND, PN, MPS ve MU indeksleri tercih edilmiştir. Veriler 1993 yılına ait siyah beyaz hava fotoğraflarından, 2006 yılına ait Quickbird uydu görüntüsünden ve 2000 onaylı uygulama imar paftasından elde edilmiştir. Veritabanı oluşturma, sınıflandırma, metrik analizleri, haritalama ve grafik işlemleri Arc GIS 9.3, Erdas Imagine 9.1, Photoshop CS4, Google Earth 6 ve Excel 2010 programları yardımıyla yapılmıştır. Araştırmanın bulguları çalışma alanın peyzaj yapısının tanımlamasına, mekansal değişim trendinin anlaşılmasına ve ekolojik işlerliğinin açıklanmasına yönelik faydalı nicel bilgiler vermektedir. Araştırmanın bulguları 1993-2006 yılları arası yapı alanlardaki hızlı artış değerli sulak alanlar ve doğal alanların pahasına gerçekleştiğini saptamaktadır, ayrıca bu dönemde tarım alanları ve boş arazileri de azalmıştır. Bu gelişmeler çalışma alanında yapısal bozukluklara neden olarak ekolojik işleyişini olumsuz yönde etkilemektedir. Yollardaki hızlı artış ve yeşil bantlardaki hızlı düşüş çalışma alanın yeşil ağ strüktürünü olumsuz etkilemiştir. Bu gelişmeler biyolojik çeşitliliği için önemli olan gen akışını sınırlamaktadır. Peyzaj ekolojisi yapısı boyutundan imar planı kararları değerlendirildiğinde gelecekte oluşacak yapısal strüktür, ekolojik işlerliğini destekleyebilecek nitelikten uzak olduğu anlaşılmaktadır. Milli Park sınırında kentsel alan-doğal alan etkileşimleri incelendiğinde 1993-2006 yılları arası, sınır etkisinin arttığını ve imar planı kararları da gelecekte daha fazla sınır etkisi oluşturacağı anlaşılmaktadır. Araştırmanın bulguları ışığında, çalışma alanın ekolojik yapısını ve işleyişini iyileştirmeye yönelik bir dizi öneriler geliştirilmiştir.

Nowadays, rapidly growing urban areas are developing at expense of natural areas fragmentation and ecosystem functioning reduction, this along with the reduction of biological diversity, gradually lowers the quality of human life. Güzelçamlı town, the selected study area, is a touristic city that was the scene of a large resort urbanization located on Mediterranean coast and Buyuk Menderes Deltasi-Dilek Yarimadasi Milli Park edge. The research aims the analyse the spatial changes of Güzelçamlı urban area between 1993 and 2006, and urban development edge effect on National Park. The same analyses evaluate zoning plan located in study area. These analyses performed in GIS with landscape ecology approach using landscape structure metrics. In direction of research aim, selected PLAND, PN, MPS and MU indexes. Data were obtained black and white aerial photographs in 1993, Quickbird satellite image in 2006 and approved the aplication zonnig plan in 2000. Creating a database, classification, metric analyses, mapping and grafik operations was carried out using Arc GIS 9.3, Erdas Imagine 9.1, Photoshop CS4, Google Earth 6 and Excel 2010 programs. The results of this research determine the rapidly growing bulding areas performed by espense of valuable marshlands and natural areas, and agricultural areas and vacant decreased this time. These progresses affected negatively ecological functioning caused structural degradation in study area. Rapidly growing roads and rapidly decreasing hedgerows affected negatively green network structure in study area. These progresses restricted gene flow important biological diversity. Understood ecological functioning out of support when the evaluate of zoning plan decisions aspect of landscape ecology structure, will be made constructional structure. Analyse of urban area-natural area interaction in National Park edge between 1993 and 2006, understood edge effect increases and zoning plan decisions will increase more edge effect. A series of recommendations improved intended for treatment ecological structure and functioning study area in the results of research direction.