Türkiye Ve Diğer Avrupa Birliği Ülkelerinin Dyy (doğrudan Yabancı Yatırım) Çekebilme Kabiliyetleri Karşılaştırması

Abstract

Özellikle 1990’ların başından itibaren, doğrudan yabancı yatırım (DYY)’nin küresel entegrasyonun hızlanmasında ve gelişmekte olan ülkelerin kalkınmasında çok büyük bir rolü olmuştur. Bununla birlikte DYY çekiciliği ve bunu etkileyen faktörlerin analizi birçok bilimsel araştırmaya ilham vermiştir. DYY çekebilmenin bir yarış olarak görüldüğü devrimizde, Türkiye bu açıdan çok gerilerde kalmıştır. Bu çalısmada Türkiye’nin DYY çekebilme kabiliyeti, üyesi olmayı istediği Avrupa Birliği’ni oluşturan ülkelerle iki farklı yöntem kullanılarak, uygulama aşamasında analizlere dahil edilmiş olan DYY kararlarını etkileyen faktörlerin ağırlıklandırılmasıyla karşılaştırılmıştır. Bu tezde, DYY ile ilgilenenlere Türkiye’nin DYY konusunda Avrupa Ülkeleri içindeki yeri ve DYY’yi etkileyen faktörler hakkında bilgi verilmesi amaçlanmıştır. Öncelikle DYY tanımlanmış, DYY’nin yatırım yapacak firma için avantajları örneklerle verilmiş, evsahibi ülkeye getirileri açıklanmış, uygulama kısmında kullanılacak olan, DYY kararlarını etkileyen faktörler ve Türkiye’deki yatırım ortamı ortaya konarak DYY’den bahsedilmiştir. Uygulama ve analiz bölümlerinde ise, UNCTAD’ın “potential index” ini oluşturmak için kullandığı oniki DYY faktörü ile birlikte gene UNCTAD’ın “performance index”i ham veri olarak alınarak, regresyon analizi metodu ülkelerin DYY çekmesini etkileyen faktorlerin ağırlıklarının belirlenmesi için kullanılmıştır. Ancak regresyon analizi sonuclarının tatmin edici ve yeterince açıklayıcı olmaması sonucu, bir, çok değişkenli karar verme yöntemi olan “simple additive weightening” metodu DYY faktörlerinin ağırlıklandırılmasında kullanılmıştır. Bu iki metodla birlikte, gene UNCTAD’in ağırlıklandırılmamış potential index’i kullanılarak Türkiye’nin de içinde bulundugu Avrupa Ülkeleri arasında üçlü bir karsılaştırma sunulmuştur.

Foreign Direct Investment (FDI) has become very important for accelerating globalization and supporting improvement of developing countries since early 90’s. Nevertheless, many researches about FDI attractiveness and determinants that effect FDI decisions have been conducted. Turkey has fallen behind in the race of attracting FDI. In this thesis, the FDI receiving capability of Turkey is compared with European Union countries in which Turkey is willing to be. Two different method including determinants that effect FDI, are conducted to compute this comparison. This study is intended to give information about FDI determinants and Turkey’s position with respect to FDI performance among European Union countries to who are interested in FDI. Firstly to explain FDI before the techniques used in this study, benefits of FDI for firm engaged in FDI and host country, factors which effect FDI decisions including determinants that are used in the models of this thesis and investment climate in Turkey are explained in second section. In the case study section, the raw data that contains twelve variable which are used to compute “potential index” by UNCTAD and score which is called “performance index” by UNCTAD, is used to compute regression model. Another method which is called “Simple Additive Weighting” is needed to employ after computing regression model because of having unsatisfied and lack of significance of regression model results. Finally, a triad comparison including regression model, simple additive weighting model and UNCTAD’s potential index unweighted model, is presented.