Performans Sanatında Fütürizm Ve Dada Yaklaşımları

Abstract

Aydınlanma dönemi, aklı mutlak hakim konuma yükselterek 'özne'nin ne yaptığmı bilmesini zorunlu kılar; 'özne' yapılana veya yapılmış olana eleştirisel yaklaşır. Aslmda söz konusu durum Mısır sanatından bu yana tüm dönemler için benzer eğilimde gözükür. Yunan, Ortaçağ, Rönesans veya Barok öznesinin sanatsal gelişimi, dönemsel tercihlerden ve 'bir önceki' ile ilişkisinden türerken, her sanat akımı kendini bir öncekine göre 'modern' yani 'yeni' olarak kurar. Bu 'yeni' ye doğru değişim ve gelişim, elbette kendi içinde 'eski' ye getirilen eleştirilerden de faydalanır; öznenin 'ne yaptığmı' bilme konusunda ki bu hakimiyeti en az Aydınlanma sonrası kadar belirgindir. O halde aradaki fark nedir? Aydınlanma Öncesi ile sonrası arasındaki farkı belirleyen yaklaşımlar, konuyu daha çok düzenin değişimine yorarlar. Buna göre; olgusallık, tek bir doğru olduğu varsayımının geçersizliği, akademik yönelişler, bilgi ve bununla sağlanması hedeflenen 'inanma' yerine 'bilme' tutumları genel başlıklar olarak yansıtılır. Söz konusu dönemden itibaren de sanatsal ve kültürel biçemlerin çokluğu, çeşitliliği ve önceki dönemlere göre farklılığı ne yaptığmı bilen 'özne' ye mal edilir. Gerçekte özne bu denli başarılı mıdır yoksa aradaki fark çok iyi düzenlenmiş başka bir 'inanma'nın veya 'inandırılma'nın kurgusal boyutu mudur? Özne kendisi ve dünya için daha 'iyi' şeyler düşünen ve rasyonel olana bel bağlayan ise tüm dünya savaşlarmm ve varolan yoklukların mevcudiyeti duruma gölge düşürmüştür. Özne kimi postmodernist teorisyenlerin ve sanatçıların iddia ettiği gibi, geçmiş ile bağlarını koparmış ve yepyeni bir duruma geçmiş ise neden bu denli geçmiş kültür malzemeleri ve kurguları kullanarak 'yeniden üretim 'i hedefler? Özne iktidarda mıdır yoksa iktidar mıdır söylemlerin oluşumuna ve bilginin mevcudiyetine yön veren asıl özne? vıu Söz konusu tezde getirilmesi amaçlanan ana eleştiriyi, eleştirel bilincin bilginin mümkün olmasını sağlayan içsel koşullarla ilgilenmek yerine, yapılan şeyleri daimi bir 'yeni' başlığı altmda görmesi oluşturur. Buna göre performans sanatmm kullandığı temel biçem ve söylem noktalarının ana durakları olarak fütürizm ve Dada, bugünün sanatını oluşturan temel iki nokta olarak üzerinde yoğunlaşılmıştır. Fütürizm ve Dadanm önemi; sanat-sanatçı-izleyici üçgeninin değişimi, bu değişimi yaratan içsel ve dışsal koşullar ve günümüz gösterilerine ve sanatma etkileri başlıkları altında toplanmıştır. Güçlü sanat kurumları varsayımlarını yıkmak, sanat nesnesi ve uygulayıcısını gündelik hayata taşımak, sanat kavramı ile estetiğin ayrılmazlığına son vermek, sonuçtan çok sürecin sergilenmesi, yerleşik ve kabul görmüş sunum sistemlerine alternatif geliştirmek, sanat eseri, sanatçı, izleyici düzeninin yeniden yapılandırılması bugünün sanatı içinde etkin olarak yer alan hususlar ise de, söz konusu başlıkların oluşumunu XX. yüzyılın başlarındaki manifestolar, gösteriler ve eserlerin mevcudiyetine dek uzatmak, şu an için varolan sanatsal şeylerin düzenini ve 'farklılığını' anlamak için gerekli olacaktır.

Enlightment attributes human reason an absolute domination and demands a "self- awareness" from the "subject" (person); therefore the 'subject' maintains a critical approach towards anything that is created. In fact, this idealization of human reason and self awareness has shown the same inclination since the era of Egyptian art. The artistic development of the "subject" of Ancient Greece, Middle Ages, Renessaince or Baroque evolves from periodical preferences and from the interactions with the previous 'subjects', thus all art movements establish themselves as 'modern' or 'new' compared to the previous movements. This progress towards 'new', this evolution utilizes the criticisms of the 'old' that is already inherent in the 'new'. The self awareness of the 'subject', the absolute knowledge of 'act' have always been very obvious in all these artistic eras. Then, we can ask, what makes enlightment era distinctive in respect to 'self awareness' of the 'subject'? The approaches that explore the differences between pre and post enlightment periods mention a distinctive change in the entire system. According to these approaches, phenomenalism, negation of the assumption of an absolute truth, scholarly developments, the superiority of knowledge over belief are some of the major topics that distinguish enlightment from former periods. With the enlightment, the vast amounts and variations of the produced artistic forms are started to be attributed to the self aware 'subject' who has full knowledge of his or her act. In reality, can the subject capture self awareness this successfully or is this distinctive success a fictitious aspect of a specifically designed belief system? If the subject is now capable of better and rational thinking, what, then, explains the existence of deprivation and wars? If the subject-as some post modern artists and thinkers claim- has disconnected his or herself from the past and recreated a brand new existence, why does she or he aim a reproduction through the utilization of materials and constructs of a past culture? Does the subject have the absolute power or is the political power the real subject that shapes the discources and the production process of knowledge? The main criticism of this thesis targets the enlightment's critical conscience's obsessive desire to see everything that's created as 'new' and its disinterest in the actualizing conditions of knowledge. Futurism and Dada construct the two main points of the thesis as the major providers form and discourse of the contemporary art. In this thesis, Dada and Futurism are explored under the topics of "the evolution of art-artist-audience triangle", "external and internal factors that contribute to this evolution and their impacts on contemporary art and performances". Destruction of the presupposition of vigorous art institutions, transfer of the art object and the artist to daily life, destroying the inseperable relation between esthetics and art, displaying the process instead of the result, developing alternative presentation systems, redefinition of artpiece, artist and audience are some of the issues of the contemporary art and yet all these issues find their roots tracing back to the manifestos, performances and artpieces of the early 20* century. Acknowledging these roots will be essential in order to understand the contemporary art system and its distinctions