BE- Bilgi Güvenliği Mühendisliği ve Kriptografi Lisansüstü Programı - Tezsiz Yüksek Lisans

Bu koleksiyon için kalıcı URI

http://hdl.handle.net/11527/242

Gözat

Son Başvurular

Şimdi gösteriliyor 1 - 1 / 1
  • Öge
    Otomotiv yedek parça tedarik zincirinde orijinallik denetlemesi ve yeniden kullanım/geri dönüşüm süreçleri için blok zincir tabanlı takip sistemi
    (Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2024-02-02) Berkman, Tuğba ; Özdemir, Enver ; 707201031 ; Bilgi Güvenliği Mühendisliği ve Kriptografi
    Otomotiv satış sonrası pazarı, gelişen teknolojiler ve değişen tüketici alışkanlıklarıyla birlikte dönüşüm geçirmektedir.Günümüzde son müşteri ve servisler zamandan ve mekandan bağımsız bir şekilde, daha uygun fiyat teklifleri sunan e-ticaret platformları üzerinden yedek parça satın almayı tercih etmektedirler. Kalpazanlar için herhangi bir güvenlik önlemi olmayan bu platformlar üzerinden sahte yedek parça satışının yapılması hem müşteriler hem de üreticiler açısından olumsuz etkilere sahiptir. Kalite standartlarının altında üretilen bu taklit parçalar hem kullanıcının üreticiye olan güvenini sarsmakta hem de araçların performans ve güvenliğini tehlikeye sokmaktadır. Bu nedenle OEM'lerin e-ticaret yoluyla satın alınan ürünlerin doğrudan müşteri tarafından doğrulanmasını sağlayacak bir uygulama geliştirmesi gerekmektedir. Otomotiv satış sonarası pazarını etkileyen başka bir sorun ise hammadde yetersizliğidir. Sınırlı hammadde kaynakları, yedek parça üretimini ve tedarik zincirini olumsuz yönde etkileyerek müşterilere ulaşmayı ve talepleri karşılamayı zorlaştırmaktadır. Talepleri karşılamak ve hammadde kaynaklarını sürdürülebilir bir şekilde kullanabilmek amacıyla çıkma parçaların ve kullanım ömrünü tamamlamış yedek parçaların geri dönüşüm süreçleri OEM'ler tarafından takip edilmeli ve kontrol altına alınmalıdır. RFID (Radyo Frekansı Tanımlama), QR kod ve NFC (Yakın Alan İletişimi) etiketleri, otomotiv satış sonrası pazarında tedarik zinciri yönetimi, envanter takibi ve ürün izlenebilirliği gibi alanlarda kullanılmaktadır. RFID etiketleri, her bir parçaya benzersiz bir tanımlayıcı atayarak, tedarik zinciri süreçlerinde doğruluk ve izlenebilirlik sağlar. Bu, otomotiv yedek parça takibi, stok yönetimi ve üretim süreçlerini optimize etmeye olanak tanır. QR kodlar, ürünlerin etiketlenmesi ve tüketicilere hızlı bilgi erişimi sağlama konusunda etkili bir çözümdür. Otomotiv parçaları üzerine yerleştirilen QR kodlar, bakım kılavuzlarından ürün özelliklerine kadar geniş bir yelpazedeki bilgilere anında erişimi mümkün kılar. NFC etiketleri ise temasla çalışarak, özellikle mobil cihazlar üzerinden ürün doğrulama ve bilgi alımını kolaylaştırır. Ancak, bu teknolojik etiketler tek başlarına sahteciliğe karşı yeterli koruma sağlamazlar. QR kodlar, basit bir optik tarayıcı ile kolayca kopyalanabilir ve değiştirilebilir. RFID etiketleri, sinyal yakalama yöntemleri kullanılarak izlenebilir ve kopyalanabilir. NFC etiketleri de fiziksel temas gerektirmelerine rağmen, akıllı cihazlar üzerinden yapılan saldırılara karşı savunmasız kalabilirler. Dolayısıyla, sahteciliğe karşı daha güçlü bir koruma sağlamak için bu teknolojik etiketlerin yanı sıra daha ileri düzey güvenlik önlemleri ve blok zincir gibi entegre çözümler gereklidir. Bu ek önlemler, sahteciliğe karşı daha güçlü bir savunma mekanizması oluşturabilir ve otomotiv endüstrisinde ürün güvenliğini artırabilir. Blok zincir teknolojisi, dağıtık ve merkezi olmayan bir yapıya sahip olması sebebiyle tedarik zincirindeki paydaşlar arasında herhangi bir otorite olmadan güvenin tahsis edilmesini sağlar ve sahte ürün tespiti ve ürün yaşam döngüsünün takip ve izlenmesi amacıyla kullanılır. Blok zincirin kriptografik güvenlik özellikleri, her bir bloğun önceki bloğa referans vermesini sağlayarak birleşik bir veri bütünlüğü oluşturur. Dağıtık defter özelliği, tüm katılımcılara eşit erişim imkanı tanırken, akıllı kontratlar ise belirli şartların karşılandığı durumlarda otomatik işlemleri başlatarak programlanabilir sözleşmelerin uygulanmasını sağlar. Bu sayede, ürünlerin her bir aşaması, blok zincir üzerinde şeffaf ve izlenebilir bir şekilde kaydedilir. Bu özellikler, ürünlerin geçmişini ve mevcut durumunu takip etmeyi, sahte ürünleri tanımlamayı ve geri dönüşüm süreçlerini yönetmeyi mümkün kılar. Bu çalışmada önerilen çözümde izinli bir blok zincir olan Hyperledger Fabric platformunun kullanımı tercih edilmiştir. Hyperledger Fabric modüler ve esnek mimarisi ile farklı tedarik zinciri senaryolarına göre özelleştirilebilir çözümler sunmaya olanak tanır. Chaincode olarak adlandırılan akıllı sözleşmelerin kullanımı ile tedarik zincirindeki paydaşlar için güvenilir bir işem ortamı oluşturarak, işlemlerin otomatik olarak zincire yazılmasına olanak tanır. Ayrıca ürünlere token aracılıpıyla dijital bir kimlik ataması yapılarak, fiziksel dünyadaki token-ürün etkilerşimi nfc-etiketler ile sağlanmış olur. NFC-etiket ve tokenların birlikte kullanımı, fiziksel ürünlerin dijital olarak güvenli bir şekilde takip edilmesini ve bu süreçteki her adımın blockchain tabanlı bir defter üzerine kaydedilmesine olanak sağlar. Bu sayede, sahte ürünlere karşı zincir korunmuş olur ve tedarik zinciri boyunca ürün güvenli bir şekilde izlenebilir. Bu çözüm önerisinin gerçek hayatta uygulanabilmesi için tedarikçi, OEM, servis ve geri dönüşüm fabrikalarının tek bir paydada buluşup, süreçlerini ve mevcut altyapılarını blok zincir sistemine ve NFC-etiketlerin kullanımına uygun hale getirmesi gerekmektedir.