FBE- Yapı Bilimleri Lisansüstü Programı
Bu topluluk için Kalıcı Uri
Mimarlık Ana Bilim Dalı altında bir lisansüstü programı olup, sadece doktora düzeyinde eğitim vermektedir.
Gözat
Konu "Architectural and decorative" ile FBE- Yapı Bilimleri Lisansüstü Programı'a göz atma
Sayfa başına sonuç
Sıralama Seçenekleri
-
ÖgeA new approach for post-occupancy evaluation related to occupant and environment in lighting system design(Fen Bilimleri Enstitüsü, 2019) Kaçel, Seda ; Yener, Alpin Köknel ; 10299490 ; Yapı Bilimleri ; Construction SciencesKullanım aşaması değerlendirmesinin, yapılı çevrede bina performansını ve kullanıcı memnuniyetini değerlendirmek amacıyla kullanılan önemli bir yöntem olduğu bilinmektedir. Kullanım aşaması değerlendirme prosedürü ile tespit edilen sorunlar, iyileştirmeler ile giderilebilmektedir. Kullanım aşaması değerlendirme ve iç çevre kalitesi çalışmalarında aydınlık düzeyi, aydınlatma, doğal aydınlatma, yapma aydınlatma, kamaşma, dış görüş, aydınlatma kontrol sistemleri, parıltı, ışık dağılımı, renk, renk sıcaklığı, sağlık, esenlik ve performans konularının incelendiği görülmüştür. Yapılı çevrede kullanıcı konforunu arttırmak amacıyla yapılan değişiklikler olarak adlandırılan adaptif davranışların görsel konfor üzerindeki etkisi literatürde belirtilmiştir. Fakat, adaptif davranışların görsel çevredeki etkisi geniş bir kapsamda incelenmemiştir. Bu doktora çalışmasının temel amacı; görsel çevreyi adaptif davranış, kullanıcı psikolojisi ve memnuniyeti, aydınlatma ve mekan kalitesi ile bütüncül olarak değerlendirmektir. Kullanım aşaması değerlendirmesinde standartlaşmanın önemini vurgulayan bu araştırma, aydınlatma sistemi tasarımında kullanılması amacıyla bütüncül değerlendirmeyi sağlam ve tutarlı bir yaklaşıma aktarmayı amaçlamaktadır. Tez kapsamında literatür taraması, pilot çalışmalar ile deneysel çalışma yürütülmüş ve aydınlatma alanında kullanım aşaması değerlendirme yöntemi önerilmiştir. Literatür taramasında; görsel konfor, aydınlatma niteliği, aydınlatma değerlendirmesi, çalışma mekanlarının iç mimarisi, çalışma mekanlarında aydınlatma, kullanıcı davranışı, adaptif davranış ve kullanım aşaması değerlendirmesi ile ilgili güncel bilgiler değerlendirilmiştir. Pilot çalışmalar kapsamında iki saha çalışması ve bir iyileştirme önerileri çalışması gerçekleştirilmiştir. Saha çalışmaları görsel çevreyi farklı yapı tipolojilerinde standart bir yaklaşımla değerlendirmiştir. Standart yaklaşım, tüm tipolojileri içeren standart sorular ve değerlendirilmekte olan tipolojiyi içeren tipoloji-bazlı sorular olmak üzere iki soru setinin yer aldığı bir anketi içermektedir. Kullanım aşaması değerlendirme yöntemi; gözlem, kullanıcı anketi ve saha ölçümünden oluşmuştur. Birinci pilot çalışma eğitim mekanlarında, ikinci pilot çalışma ofis mekanlarında düzenlenmiştir. Üçüncü pilot çalışmada, eğitim alanlarında gerçekleştirilen kullanım aşaması değerlendirme çalışmasının ardından görsel çevreyi iyileştirmek amacıyla çeşitli öneriler yapılmıştır. Yapılan önerilerin doğal ile yapma aydınlatma sistemlerinin performansları üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir. Deneysel çalışma kapsamında; ofis fonksiyonunda aydınlatma, mekan ve kullanıcı değerlendirmesine adaptif davranış entegre edilmiştir. Adaptif davranış parametreleri; mobilya konumu ve yönü, görüş alanı, iç yüzeylerin rengi ve aydınlatma sistemi olarak belirlenmiştir. Aydınlatma değerlendirmesi, hacim görünüşü, memnuniyet ve çalışma yeri memnuniyeti arasındaki ilişkileri tanımlayan mevcut bir model kullanılmış ve adaptif davranış parametreleri bu modele entegre edilmiştir. Deneyler, gruplar-arası ve denekler-içi testler olarak düzenlenmiştir. Gruplar-arası testlerde, farklı yapma aydınlatma sistemleri ve duvar renkleri bağımsız değişkenler test edilmiştir. Yapma aydınlatma sistemleri olarak, literatürde tartışılan aydınlık düzeyi ve benzer renk sıcaklığı ilişkisi kullanılmıştır. Vaka 1 olarak 500 lux ve 3000 K, Vaka 2 olarak 300 lux ve 6500 K incelenmiştir. Duvar renkleri olarak, ışık yansıtma katsayısı 0.72 olan bej (L90 C20 H55) ve ışık yansıtma katsayısı 0.74 olan mavi (L90 C10 H230) değerlendirilmiştir. Denekler-içi testlerde farklı kullanıcı pozisyonları ve yönleri test edilmiştir. Kullanıcı pozisyonları, hacmin yatay olarak ikiye bölünmesi ile Bölge 1 ve Bölge 2 olarak belirlenmiştir. Kullanıcı yönleri; 0°, 45° ve 90° olarak belirlenmiştir. Bağımlı değişkenler; kullanıcı pozisyonu ve yönü, görüş alanı, iç yüzeylerin rengi, aydınlatma sistemi, aydınlatma değerlendirmesi, hacim görünüşü, memnuniyet, çevresel memnuniyet ve kendi değerlendirdiği verimlilik idi. Sonuçlar istatistiksel olarak analiz edilmiştir. Aydınlatma alanında değerlendirme çalışmalarında kullanmak amacıyla 'Aydınlatmada Entegre Kullanım Aşaması Değerlendirme' yöntemi önerilmiştir. Önerilen yaklaşım ile adaptif davranış; kullanıcı psikolojisi ve memnuniyeti, ışık ve mekan kalitesi değerlendirmesine entegre edilmiştir. Değerlendirme yönteminin içeriği tanımlanmış ve iyileştirme akış diyagramları hazırlanmıştır. Tezin sonuçları olarak, pilot çalışma-1 ve pilot çalışma-2 görsel çevreyi standart ve tipoloji-bazlı ölçütler kullanarak değerlendirmenin önemini göstermiştir. Standart ölçütler iki tipolojide benzer şekilde değerlendirilmiştir. Eğitim mekanlarında, masa ve tahta üzeri aydınlık düzeyleri ile yansımalar incelenmiş ve öğrenme performansı değerlendirilmiştir. Ofis mekanlarında ise, masa ve bilgisayar ekranları üzerindeki aydınlık seviyeleri ve yansımalar, iş performansının değerlendirilmesiyle birlikte incelenmiştir. Pilot çalışma-3'te, farklı iyileştirme önerilerinin doğal ve yapma aydınlatma sistemlerini farklı şekilde etkilediği görülmüştür. Deneysel çalışmada, istatistiksel analizler adaptif davranış parametrelerini içeren en önemli iki değişkenli korelasyonları (0.01 düzeyinde) göstermiştir. En önemli korelasyonlardan birinin mobilya pozisyonu ile yönü ve görüş alanı arasında olduğu görülmüştür. İç yüzeylerin rengi; memnuniyet, çevresel memnuniyet ve kendi değerlendirdiği verimlilik ile önemli ölçüde ilişkilidir. Aydınlatma sistemi; aydınlatma değerlendirmesi, hacim görünüşü, çevresel memnuniyet ve kendi değerlendirdiği verimlilik ile önemli ölçüde ilişkilidir. Aydınlatma değerlendirmesi ile hacim görünüşü, memnuniyet, çevresel memnuniyet ve kendi değerlendirdiği verimlilik arasındaki korelasyonların önemli olduğu gözlenmiştir. Hacim görünüşü; memnuniyet, çevresel memnuniyet ve kendi değerlendirdiği verimlilik ile önemli ölçüde ilişkilidir. Memnuniyet, çevresel memnuniyet ve kendi değerlendirdiği verimlilik ile önemli ölçüde ilişkilidir. Çevresel memnuniyet ve kendi değerlendirdiği verimlilik arasındaki korelasyon da önemli olarak gözlenmiştir. Model; mobilya konumu ve yönü-görüş alanı, aydınlatma sistemi-aydınlatma değerlendirmesi, aydınlatma değerlendirmesi-hacim görünüşü, hacim görünüşü-memnuniyet ve aydınlatma değerlendirmesi-çalışma yeri memnuniyeti değişkenleri arasında istatistiksel olarak önemli yollar göstermiştir (0.001 düzeyinde). Bağımlı değişkenlerin ortalamalarındaki farklılıklar, farklı aydınlatma sistemleri ve duvar renkleri için karşılaştırılmıştır. Bağımlı değişkenlerin ortalamalarının bazılarında istatistiksel olarak anlamlı olarak artış ya da azalış görülmüştür. Aydınlık düzeyi ölçümlerinde; farklı duvar renklerinin farklı aydınlık seviyelerine yol açtığı gözlemlenmiştir. Bazı duvarlarda farkların daha yüksek olduğu görülmüştür. Denekler-içi testlerde, kullanıcı pozisyonu ve/veya yönü değiştiği zaman bağımlı değişkenlerin puanları yükselmiş, aynı kalmış veya düşmüştür. Görüş alanındaki aydınlık düzeyleri artmış ya da azalmıştır. Aydınlık düzeylerinin çoğunluğu azalmıştır. Katılımcılar; görüş alanında daha düşük veya daha yüksek bir ortalama aydınlık düzeyi mevcut iken bağımlı değişkenleri daha yüksek, aynı veya daha düşük değerlendirmişlerdir. Önerilen 'Aydınlatmada Entegre Kullanım Aşaması Değerlendirme' yöntemi dört aşamalı bir süreçtir. Her aşama ve adımları açıklanmıştır. Üçüncü aşamanın bir parçası olarak, iyileştirme akış diyagramları aracılığıyla değişkenler arasında iyileştirmeler önerilmiştir. İyileştirme akış diyagramları kullanılarak, değişkenler arasındaki önemli yollar güçlendirilebilmekte ve binada mevcut bulunan sorunlu konular iyileştirilebilmektedir. Sonuç olarak, kullanım aşaması değerlendirmesi bina performansını ve kullanıcı memnuniyetini değerlendirmektedir. Değerlendirme sonuçlarının tutarlılığını ve değerlendirmeye dayalı olarak geliştirilen iyileştirmelerin etkisini sağlam bir yöntem ile güçlendirmek mümkündür. Tipolojik gereklilikleri değerlendirme prosedürüne entegre etmek daha gerçekçi ve sağlam sonuçlar sağlayacaktır. Bunun nedeni; kullanıcı ile ilgili parametrelerin, iş özelliklerinin, mekansal düzen ve aydınlatma gereksinimlerinin bina tipolojisine bağlı olarak değişmesidir. Tez çalışması, pilot kullanım aşaması değerlendirmesi çalışmaları ile standart soruları ve tipoloji-bazlı soruları içeren tutarlı bir değerlendirme yaklaşımı belirlemiştir. Görsel çevrede tipolojik gereksinimler değerlendirilmiştir. Değerlendirmeye dayanılarak, doğal ve yapma aydınlatma sistemlerinin performansını iyileştirmeye yönelik öneriler yapılmıştır. Araştırmada, adaptif davranış görsel çevrenin değerlendirilmesine entegre edilmiştir. Bu değerlendirme; kullanıcı psikolojisi ve memnuniyetinin, çevresel memnuniyetin, verimliliğin, aydınlatma kalitesinin ve mekan algısının değerlendirmesiyle birleştirilmiştir. Böylelikle görsel çevrenin değerlendirilmesine ilişkin bütüncül bir bakış açısı elde edilmiştir. Mobilya konumu ve yönü, görüş alanı, iç yüzey renkleri ve aydınlatma sistemi kullanıcı değerlendirmesini etkilemiştir. Bu nedenle; görsel çevrenin değerlendirilmesinde kullanıcı deneyimi, kabulü ve tercihi dikkate alınmalıdır. Adaptif davranışı, kullanıcıların deneyimini, kabulünü ve tercihini standartlara ve yönetmeliklere dahil etmek, yapılı çevrede tasarım kararlarının verilmesine değerli bir katkı oluşturabilir. Değerlendirme sonuçlarına dayanılarak önerilecek iyileştirmeler, görsel çevreyi ve diğer iç çevre kalitesi parametrelerinin değerlendirilmesi yoluyla da yapılı çevreyi geliştirebilir.