FBE- Yapı Bilimleri Lisansüstü Programı - Doktora

Bu koleksiyon için kalıcı URI

http://hdl.handle.net/11527/130

Gözat

Konu "Anlam" ile FBE- Yapı Bilimleri Lisansüstü Programı - Doktora'a göz atma
  • Öge
    Evin anlamı ve kentlileşme süreçleri
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 1999) İnceoğlu, A. Arda ; Sağlamer, Gülsün ; 100668 ; Yapı Bilimleri ; Construction Sciences
    Ev konusu birçok alandan araştırmacılar için farklı boyutları ile zengin ve aynı derecede verimli bir araştırma alanı olmuştur. Bachelard'ın (1969) evin bilinçaltı ve bilinçüstû anlamlan ile ilişkili çaılşmalan, geleneksel kültürlerde ev biçiminin toplum yapısı ile ilişkisini inceleyen Rapoport'un (1976, 1982) çalışmaları, farklı kültürlerde ev imajlarına biçilen anlamlar ile ilgilenen Nasar ve Purcell'in çalışmaları (1993, 1994, 1995), farklı alanlardaki evlerle ilgili morfolojik çalışmalar, verilen belli değişkenlere göre ev düzenlemeleri oluşturan algoritmalar, geleneksel evler üzerine yapılan çok sayıda çalışma, dar gelirliler için ev sorunu üzerine Kellett'in (1995) yaptığı gibi anlamaya yönelik yada çözüm önerileri yapan çalışmalar, ev' i mimarlık ile ilşkilil alanlarda üzerinde en çok çalışma yapılan konulardan birisi haline getirmiştir. Türkiye'de evin farklı boyutları ile ilgili benzer çalışmalar vardır. Özellikle seksenli yıllardan sonra konut stoğunun önemli bir kısmım oluşturmaya başlayan yasal olmayan konutlar-konut bölgeleri ile ilgili çalışmalar ev çalışmaları içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. Dar gelirli grupların ev sorunu ile ilgili tanımlayıcı çalışmalardan çözüm önerilerine çok sayıda araştırma mevcuttur. Bu çalışmalar çoğunlukla evlerin biçimsel nitelikleri üzerinde yoğunlaşmaktadır. Dar gelirli gruplar için ev olgusunun anlamsal boyutları üzerinde çok az sayıda araştırma bulumaktadır. Bu çalışmanın birincil amacı evlerin tartışılması boyutuna anlam konusunda katkıda bulunmaktır. Çalışma İstanbul'daki dar gelirli kişiler için ev anlamlarının kentleşme süreci içindeki değişiminin incelenmesini amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında evin anlamının açıklanması amacıyla bütünsel bir model önerilmiştir. Aynı zamanda modelin kentlileşme süreci içindeki değişimi üzerine varsayımlar öne sürülmüş ve yapılan deneysel bir çalışma ile geçerlilikleri sınamıştır. Dar gelirli gruplarda evin anlamının araştırılması konusu herhangi bir toplumsal grup örneklemesi olarak seçilmemiştir. Kente göç edenlerin ilk kentsel deneyimi 'kentte tutunma1 olmakta (Erder 1996) ve bu nedenle ev önemli bir mekansal deneyim oluşturmaktadır. Kentleşme-kentlileşme süreçleri içerisinde ev olan-ev olmayan arasındaki farkın arttığı ve eve verilen anlamların kişilerin sosyal dinamiklerindeki değişimler ile farklılaştığı görülmektedir. Dar gelirli gruplar dinamik sosyal kültürel yapıları ile anlamın değişimi konusunun incelenmesinde iyi bir örnek grubu oluşturmaktadırlar. Evin anlamı üzerine olan çalışmalarda sosyal-kültürel etkenler ve yaş, cinsiyet gibi farklılıkların anlamsal değişikliklere yol açtığı gösterilmekle birlikte kentlileşme süreçlerinin böylesi bir değişken olduğu gösterilmemiştir. Çalışma bu açıdan bir ilk örnek olarak anlamın kentlileşme süreçleri içerisinde değişimi konusunu tartışmaya açmayı amaçlamaktadır. Evin anlamı konusu çevresel anlam çalışmaları kapsamında ele alınmaktadır. Çevresel anlamın ortaya çıkışı üzerine çeşitli yaklaşımlarda genellikle hem anlamın hem eylemlerin bireysel olmadığı yönündeki görüş ağırlık kazanmaktadır. Bu görüşe göre çevresel anlamınoluşması kültürel bir süreçtir. Anlam mimari elemanlarda içerilmez ancak insanlar tarafından onlara verilir. Bu nedenle insanın deneyimlerinin farklılığı insanın çevresine verdiği anlamların da farklılığına yol açar (Hershberger 1988). Giddens (1984) anlamın oluşmasını sosyal yapının özellikleri olan kurallar ve kaynaklar ile ilişkili görmektedir. Blumer (1969) ise anlamların insanlar tarafından sosyal çevre içerisinde cisimlerin, durumların veya diğerlerinin davranışlarının yorumları yoluyla oluştuğunu savunmaktadır. Anlam üzerine diğer bir görüş antropolojinin kültür yorumlanndan yola çıkmaktadır: kültür sembolik bir süreçtir ve oluşturulan anlam katılımcı gözlem sonucu anlaşılabilir (Low 1986). Anlamın ortaya çıkışım kültürel bir süreç olarak gören yaklaşıma göre anlamlar yalnızca oluşturulmazlar, aynı zamanda kişinin içinde bulunduğu kültür ve sosyal yapı tarafından dikte edilirler (Saegert, Winkel 1990). Anlamın eğitim süreçleri sonucu oluştuğu, şekillendiği ve değiştiği gösterilmektedir. Ev düşüncesi çevresel psikoloji açısından önemli bir kuramsal yapıdır. Kişinin yaşamım sürdürdüğü diğerleri ile yaşadığı, yeni yaşamlar ve sosyal kategoriler oluşturduğu fiziksel, sosyal ve psikolojik etkileşimleri içerir. Ev insanın çevre ile olan en yakın ve özel ilişkisidir. Ev kavramının taşıdığı önem dil içinde evi anlatan çok sayıda kelime olması ile anlaşılabilir. Ev yuv konut yurt vatan ülke memleket hane Türkçe'de evi anlatan ve birbirlerine yaklaşık karşılık gelen kelimeler yam sıra, ev kavramım içinde barındıran ve ev anlamı verecek şekilde farklı okumalara izin veren kelimelerin çokluğu dikkat çekicidir. Çalışma kapsamında geliştirilen evin anlamsal modeli evin anlamına yönelik dört ana kuramsal yaklaşımı birleştirmeyi ve bütünsel bir yapı oluşturmayı amaçlamıştır: Bölgesellik kuramı, psikolojik modeller, sosyo-psikolojik modeller, fenomenolojik yaklaşımlar. Önerilen model farklı yaklaşımları bünyesinde birleştirdiği gibi Türkiye'de geçerliliği olan bir model olmayı amaçlamaktadır. Bu modelin getirdiği bir yenilik anlamın eksenel bir sistem içinde ele alınmasıdır. Eksenin bir ucundaki bileşenin ağirlık kazanması diğer ucundaki bileşenin ağırlığının azalmasına neden olur. Bileşenler farklı ağırlıklarla da olsa aynı zaman içinde mevcuttur. Bu modelin yeniliği evin anlamım değişken bir süreç olarak görmesi ve zaman içindeki değişimini açıklama modeli içerisinde ele almasıdır. Evin anlamım açıklayan model ve kentlileşme süreçleri içindeki değişimi üzerine geliştirilen varsayımlar sulanmıştır. Modelin yeniliği evin anlamım eksenel bir sistem içinde açıklaması ve zaman içindeki değişimi bünyesinde içermesidir. Geliştirilen modeli ve öne sürülen varsayımları sınamayı amaçlayan alan çalışmasi üç denek grubuna uygulanmıştır: kente yeni gelen dar gelirli kişiler, kente daha uzun süre önce gelen dar gelirli kişiler ve kentli orta sınıf. Son grup karşılaştırma grubu olarak kullanılmıştır. Alan çalışmasının sonuçlan önerilen anlamsal modelin dar gelirli kişilerin evlerine verdikleri anlamlan ve bunların kentlileşme süreci içindeki değişirnini doğru olarak açıklayabildiğim göstermektedir.