LEE- Şehir ve Bölge Planlama-Yüksek Lisans

Bu koleksiyon için kalıcı URI

http://hdl.handle.net/11527/19455

Gözat

Konu "erişilebilirlik" ile LEE- Şehir ve Bölge Planlama-Yüksek Lisans'a göz atma
  • Öge
    Kapsayıcılık açısından kamusal alanlar: Beyazıt Meydanı örneği
    (Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2023) Şükür Keskin, Elif ; Türk Şence, Şevkiye ; 791098 ; Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
    Kamusal alanlar, insanların bir araya gelmesini, birbirleriyle etkileşim kurmalarını sağlayan herkesin kullanımına açık olan alanlardır. Meydanlar, sokaklar, parklar vb. gibi alanlar olarak da tanımlayabileceğimiz kamusal alanlar kullanıcıların kent içerisindeki toplanma alanları olmuştur. Antik dönemlerden beri var olan kamusal mekânlar, şehircilik tarihinde tartışılmaya başlandığından itibaren dönem koşullarına göre sürekli bir değişme ve gelişme içerisinden olmuştur. Bu değişim içerisinde kamusal alanlarda toplum yararı gözetildiği için herkesin kullanabileceği şekilde tasarlanmıştır. Herkes için tasarlanan kamusal alanlar; erişilebilirlik, faaliyetler, rahatlık ve sosyallik olmak üzere dört ana kapsayıcılık bileşeninden oluşmuştur. Bu tez çalışması ile günümüz kamusal alanlarının kapsayıcılık açısından incelemesinin yapılmıştır. Toplumun her bireyi tarafından kolaylıkla erişilmesi gereken kamusal alanların aslında tamamen kapsayıcı olmadığı ortaya koymaktır. Çalışma alanı için İstanbul, Fatih'te yer alan Beyazıt Meydanı, kamusal alanının kapsayıcılık bileşenini irdelemek için seçilmiştir. Konum olarak tarihi yarımadada yer alması meydanı kentin tarihi merkez noktalarından biri haline getirmiştir. Ayrıca alan etrafında İstanbul Üniversitesi'nin kampüslerinin yer almasından, meydana yakın hem tarihi hem ticari odak noktalarının konumlanmasından ve çok sayıda kişi tarafından kullanılmasından dolayı örnek çalışma alanı olarak seçilmiştir. İlk olarak kamusal alanlarda kapsayıcılığın önemi, tarihçesi, bileşenleri ve kamusallığı artırmaya yönelik stratejiler konusunda literatür araştırması yapılmıştır. İkinci olarak, kapsayıcılık açısında kamusal alanlar ile ilişkili örnekler araştırılmış ve değerlendirilmiştir. Üçüncü olarak ülkemizde kamusal alanların kapsayıcılığına dair yasal mevzuat irdelenmiş ve son olarak seçilen çalışma alanı üzerinde incelemeler yapılmıştır. Alan çalışmasında önce alanın konumu, ulaşımı, önemi ve tarihçesi ardından alana dair alınmış olan mekânsal plan kararları incelenmiştir. Yapılan detaylı inceleme sonrasında sahada yapılan gözlem, fotoğraflama ve görüşme çalışmalarının ardından literatür araştırması neticesinde oluşturulmuş olan kamusal alan kapsayıcılık bileşenleri Beyazıt Meydanı örneği üzerinde alanın kapsayıcılığını sorgulamak adına ayrı ayrı irdelenmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda Beyazıt Meydan sosyallik ve erişilebilirlik bileşenlerinin yetersiz olması başta olmak üzere çalışmalar ve gözlemler neticesinde alanın kapsayıcılık bakımından kısmen kapsayıcı olduğu belirlenmiştir. Kamusal alanların kapsayıcı olma niteliklerini kısmen kaybettiği tespit edilmiştir.
  • Öge
    Kentsel aktivite mekânlarına erişimin sosyal medya ağı ve kentsel topolojik veriler ile değerlendirilmesi
    (Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2022) Kartal, Hüma ; Terzi, Fatih ; 740339 ; Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
    Sosyal medya ve sanal bağlantılarda yaşanan gelişmeler kentsel yaşamda yeni bir etkileşimli katman yaratmıştır. İnsanların birbirleri ve kentsel mekânla olan etkileşimi değiştikçe araştırmacılar için yeni metodojik yaklaşımların geliştirilmesi daha da önem kazanmıştır. Bu bağlamda konum bazlı sosyal medya ağlarından elde edilen veriler, kentsel mekâna dair okumalar, ölçüm ve değerlendirmelerde kullanıcının mekânla kurduğu ilişkiyi inceleme; kullanıcının algı ve tercihlerini yorumlamada değerli bir kaynak olarak kabul edilmektedir. Bu verilerin güncel, çok boyutlu, uygun maaliyetli, hızlı elde edilebilir oluşu ve geniş örneklem içermesi kentsel mekâna dair çalışmalarda kullanımını yaygınlaştırmaktadır. Fakat sahip olduğu tüm bu avantajlara rağmen kentsel mekâna dair çalışmaları salt algısal olan bu verilere dayandırmak mekânın çok boyutlu yapısını incelemede eksik kalacaktır. O nedenle algısal verilerin, objektif verilere dayalı ölçümlerle doğrulanması kentsel mekâna yönelik yapılacak çıkarımlarda doğruluk düzeyi yüsek temellendirmeler yapılmasına olanak sağlayacaktır. Bu tez çalışmasında kentsel aktivite mekânlarının konum bazlı sosyal medya ağ verileri ve mekân dizim (space syntax) analizleri ile iki katmanlı olarak analiz edilmesi amaçlanmıştır. Kentsel aktivite mekânlarına ait veriler (konum, tür, sayı, popülarite) Foursquare-Swarm uygulamasından temin edilmiştir. Bu sayede kullanıcının mekânla ilgili tercihlerinin gözlemlenmesine imkân tanınmıştır. Bu veriler, mekân dizim analizleri ile bütüncül bir şekilde yorumlanarak mekânsal konfigürasyonun kullanıcının algısı ve tercihleri üzerindeki yönlendirici etkisi sorgulanmıştır. Tez kapsamında, mekân dizim erişilebilirlik ölçütlerinden entegrasyon ve tercih değerinin arttıkça aktivite mekânlarının kümelenme eğiliminin ve çeşitliliğinin artacağı hipotezleri İstanbul, Kadıköy, Yeldeğirmeni çalışma alanında test edilmiştir. Aktif arazi kullanımlarının hareket örüntüsünü daha başarılı bir şekilde tahmin ettiği çalışmalara binaen Foursquare–Swarm API (arayüz) üzerinden indirilecek veriler aktif arazi kullanımı gerektiren yeme-içme, alışveriş-servis, dış mekân-rekreasyon, sanat-eğlence ve gece hayatı mekânlarına dair verileri içerecek şekilde sınıflandırılmıştır. Swarm-Foursquare verilerinin analizi, verilerin arayüz üzerinden indirilmesi, doğrulanması, görselleştirilmesi ve değerlendirilmesi süreçlerini içermektedir. Çalışma alanına dair erişilebilirlik analizleri Depthmap X Programı'nda segment haritası üzerinden üretilen açısal entegrasyon ve tercih analizleri ile gerçekleştirilmiştir. Bu analizlerden elde edilen sonuçlarla, mekân dizim teorisine göre, mekânsal konfigürasyonun yarattığı 'Doğal Hareketlilik' etkisi değerlendirilmiştir. Aktivite mekânlarının çalışma alanındaki dağılımını gösteren konum bazlı sosyal ağ verilerinin kümelenme eğilimi Moran's I ölçümü ile araştırılmış, mekân dizim erişilebilirlik analizleri ile aktivite mekânlarına dair sosyal medya verileri (aktivite mekânlarının sayısı, türü, çeşitliliği, popülaritesi) arasındaki ilişki korelasyon analizi ile incelenmiştir.