FBE- Mimarlık Lisansüstü Programı - Yüksek Lisans
Bu koleksiyon için kalıcı URI
Gözat
Yazar "Ağırman, Esma" ile FBE- Mimarlık Lisansüstü Programı - Yüksek Lisans'a göz atma
Sayfa başına sonuç
Sıralama Seçenekleri
-
ÖgeDiyarbakır Çifte Han'ın İncelenmesi Ve Koruma Önerileri(Fen Bilimleri Enstitüsü, 2015-07-29) Ağırman, Esma ; Salman, Sakine Yıldız ; 10082749 ; Mimarlık ; ArchitectureDiyarbakır kenti eski çağlardan itibaren önemli bir merkez olmakla beraber bölgeler arası ve bölge dahilinde yapılan ticarette de önemli bir yer tutmaktaydı. Tarihi Romalılar'a kadar uzanan kent 19. yüzyılın sonlarına kadar merkezi bir dini yapı, iki ana aks etrafına yerleşmiş ticari ve sosyal yapılar ve bu yapılardan boş kalan yerleri kaplayan köşk, konut vb. gibi barınma yapıları ile zamanla genişlemiş, merkezden surlara doğru gelişmiş, organik bir kent dokusuna sahiptir. Surlarla sınırlanan kentte, üst düzey yönetim alanının iç kaleye taşınması, kentin merkezinde olan Mar Toma Kilisesinin Ulu Camiye dönüştürülmesiyle bu alanda ticaret mekanlarının oluşumunu artmıştır. Böylece çarşı, pazar, han, hamam, eğitim yapıları ile Diyarbakır merkezinde ikinci bir halka oluşturulmuştur. Ticaret ve ana ulaşım yolları üzerinde bulunması gibi özellikleri Diyarbakır'ı ticari bakımdan merkezi hale getirmiştir (Darkot, 1997). Bu süreç boyunca ticaret mekanları kenttin ekonomisinde ve gelişmesinde büyük önem taşımıştır. Ancak 19.yy ortalarında Bağdat yolunun değişmesi Diyarbakır ticaretini olumsuz etkilemiştir. Tüccarların Bağdat-Mardin-Musul yolu yerine çöl üzerinden başka bir güzergahı kullanmasıyla Diyarbakır devre dışı kalmış ve ticaretin önemi azalmıştır (Yavuz, 2011). Bunun sonucunda bir çok ticari yapılar önem kaybetmiştir. Aynı dönemlerde Osmanlı devleti genelinde uygulanan yeni askeri politikalar doğrultusunda bu yapıların büyük bir kısmı askere tahsil edilmiştir. Bunun sonucunda bir çok şehir gibi Diyarbakır ticareti de olumsuz etkilemiş, ticaretin önemi azalmış ve bir çok ticari yapı el değiştirmiştir. 19.yy sonlarında Osmanlı devleti genelinde uygulanan yeni askeri politikalar doğrultusunda bu yapıların büyük bir kısmı askere tahsil edilmiştir. Bunun sonucunda Diyarbakır ticareti olumsuz etkilemiş, ticaretin önemi azalmış ve bir çok ticari yapı günümüze ulaşamamıştır. 20.yy ortalarında yürütülen kentleşme politikaları ve artan hızlı nüfus nedeniyle bir çok tarihi kentte olduğu gibi Diyarbakır kenti de hızlı bir dönüşüm içerisine girmiştir. Hızlı ve çarpık kentleşme sonucunda niteliksiz mahalleler oluşmuştur. Büyüyen kent ve artan kent nüfusunun ticaret ihtiyacını karşılayacak yeni ticaret bölgeleri oluşturulmamış, kent ticareti Suriçi ile kısıtlı kalmıştır. Koruma politikalarının bilinçsizliği ve kentteki ticaret talebinin artması sonucunda tarihi yapılar yıkılıp yerlerine niteliksiz betonarme ticaret mekanları inşa edilmiştir. Tez kapsamında çalışılan yapı da Savaş mahallesinde bulunan, Diyarbakır'ın günümüze kalan nadir hanlarından olan, Çifte Han'ın da aynı süreçlerden geçmiş olması nedeniyle günümüze sadece yapının bir kısmı ulaşabilmiştir. Yapının günümüze ulaşan kısmı ciddi anlamda hasarlı olmasına rağmen yaşanılan mülkiyet problemleri nedeniyle yapının onarımı ile ilgili çalışmalar başlatılmamıştır. Günümüzde kamulaşma çalışmaları başlatılan yapının problemlerinin çözülüp restorasyon çalışmalarının acil bir şekilde başlatılması ve gelecek nesillere aktarılması büyük bir önem teşkil etmektedir. Bu nedenle bu tez kapsamında, tarihi Çifte Han (Borsa Hanı) 'na dair araştırmalar yapılmış, bilgiler arşivlenmiş, yapıya ait rölöve, restitüsyon, restorasyon öneri projeleri geliştirilmiş ve koruma onarım yöntemleri belirlenmiştir. Tezin birinci bölümünde, ortaya konulacak çalışmanın amacı ve çalışmanın yürütülmesinde kullanılan yöntemler açıklanmıştır. İkinci bölümde, öncelikle tarihi Diyarbakır kentine ait fiziksel veriler toplanmış, bölgenin tarih boyunca süregelen gelişimi irdelenmiştir. Ardından yapının ve ticaretin kent içindeki yerinin ve öneminin daha iyi anlaşılabilmesi için kent dokusu gelişimi araştırılmıştır. Üçüncü bölümde Osmanlı hanları ve Diyarbakır'daki hanların mimarisinin genel özellikleri incelenmiş; böylelikle tez konusu yapının daha doğru çözümlenmesi hedeflenmiştir. Dördüncü bölümde, yapıya ait elde edilen bilgi ve belgeler irdelenmiş; fotoğraflar ve çizimlerle mevcut durumu belgelenmiştir. Belgeleme ve saha çalışması sonucunda yapıya ait bozulmalar ve bozulmalara neden olan etkenler tespit edilmiştir. Beşinci bölümde, yapının restitüsyonuna yönelik kaynaklar araştırılmış, restitüsyon sorunları belirlenmiş, yapının dönem analizi yapılmıştır. Yapılan çalışmalar doğrultusunda yapının şematik restitüsyon projesi hazırlanmıştır. Altıncı bölümde yapının korunmasına ve kullanılmasına yönelik müdahale ve yöntemler belirtilmiş, yapıya dair şematik restorsayon projesi hazırlanmıştır. Yedinci bölümde yapıya dair yapılan belgeleme ve araştırmalar, getirilen önerilerle beraber sonuç kısmında özetlenmiştir.