Sanat Tarihi Lisansüstü Programı - Doktora
Bu koleksiyon için kalıcı URI
Gözat
Yazar "Görünür, Lale" ile Sanat Tarihi Lisansüstü Programı - Doktora'a göz atma
Sayfa başına sonuç
Sıralama Seçenekleri
-
ÖgeOndokuzuncu yüzyılda Osmanlı entarisi ve Sadberk Hanım Müzesi entari koleksiyonu(Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2005) Görünür, Lale ; Öğel, Semra ; 206880 ; Sanat Tarihi ; Art HistoryOsmanlı Devleti'nin son yüzyılı, kadın kıyafetlerinin büyük değişiklikler gösterdiği, geleneksel giyim tarzından uzaklaşıp, tamamen ithal edilen bambaşka bir modanın etkisine girdiği dönemdir. Bu kesin değişiklik 19.yüzyılın son çeyreğinde gerçekleşir. 1870'lerden sonra Osmanlı kadını, Avrupalı kadınınkinden ayırd edilemeyecek bir tarzda giyinmeye başlar. Ancak bu yüzyılda yaşanan değişikler bundan ibaret değildir, yüzyılın başlarında geleneksel kıyafetlerde de önemli çizgi değişiklikleri gerçekleşmiştir. Geleneksel kadın kıyafetleri 16.yüzyıldan 19.yüzyıl sonlarına kadar temelde benzer ögelerle kullanılmaya devam edilmiş ancak kesimlerinde ve kullanılışlarında biçimsel değişiklikler olmuştur. Geleneksel kıyafette ana unsur entari, şalvar ve kaftandan oluşmaktadır, iç çamaşırı olarak bol ve uzun bürümcük gömlek vardır. Entari üzerine giyilen üstlükler değişmektedir. Aynı ögeler 19.yüzyılda da mevcuttur, fakat entarilerin eteklerinde ve kollarında bu giyim tarzının sona ermek üzere olduğunun bir göstergesi gibi uzamalar, yırtmaçlarda ve yakalarda 18.yüzyılda başlamış olan modanın uzantısı olarak derin açıklıklar görülmektedir. Derin yaka açıklıkları 19.yüzyıl başında devam eder, yüzyılın ortalarına doğru sona erer. Etek ve kol boylarındaki uzamalar ise abartılı bir seviyeye ulaşır ve bir moda olarak devam eder. Modayı belirleyen kesim saray ve çevresinde yer alan hanımlardır. Buradan halka yayılmaktadır. 19.Yüzyılın başında üçetek ve dört etek adı verilen entariler giyilmeye başlar. Bunlardan farklı olarak yüzyılın ortalarında önü kapalı olan ve iki etek entari adı verilen bir model ortaya çıkar. Yanları bele kadar yırtmaçlı olan bu entariler de şalvarla birlikte giyilmekte, eteğin uçları üç etekte olduğu gibi beldeki kemere takılmaktadır. 17. yüzyıldan itibaren ekonomik dengelerin değişmesi ile güç kazanmaya başlayan Avrupa Osmanlılar'a kendi kültürünü empoze etmeye başlamış ve yavaş yavaş kendi pazarını yaratmıştır. 19. Yüzyılda Sanayi devriminin de etkisiyle Osmanlı Devleti ve diğer İslam Ülkelerinde eş zamanlı olarak kültürel etkilerini artırarak kendi giyim kültürünü yerleştirmiştir.19.Yüzyılda geleneksel kıyafetlerin kesimlerinde ve süslemelerinde Avrupa kıyafetlerinde görülen kesim ve ayrıntı etkileri başlar. Örneğin üç etek entarilerin uzun etekleri ile uyumlu uzun kolları, manşetli, düğmelerle iliklenen, bilek hizasında son bulan kısa kollara dönüşebilmektedir. Önü kapalı boy entarileri tam olarak Avrupa tarzı giysiler olarak değerlendirilemez ama takma kolları, Avrupa dantel ve su taşları ile süslenmeleri, kuyruklu etekleri ve kumaşları ile geleneksel kıyafet anlayışından uzaklaşmışlardır. Bu değişikliklere rağmen adı hala entaridir. 15 Genel olarak giyim tarzını otorite belirlemeye çalışmakta ve yasaklarla sınırlamalar getirmektedir. Gerek kumaş tasarrufu, gerekse modayı takip etmek uğruna kocalarına baskı yapan kadınların sebep olduğu huzursuzluklar yüzünden defalarca Padişahlar defalarca fermanlar çıkartmış, yeni modalara kota koymuşlardır. 19.Yüzyıl sonunda Avrupa tarzı kıyafet modası iyice yerleşmiş, buna rağmen geleneksel kıyafetlerin ortadan kalkmamış olduğu, 20.yüzyılda da varlıklarını sürdürdükleri örneklerimizde görülmektedir. Bu çalışmada Sadberk Hanım Müzesi Koleksiyonunda yer alan 115 entari incelenmiş, 19.yüzyılda kullanılmış entari çeşitleri değerlendirilmiştir. Entarilerin 19. yüzyıl boyunca kullanılmış farklı örnekleri kesim detayları ile ele alınmış, geldikleri yerler tesbit edilmiştir. Başkent modasının uzak şehirleri de kısa zamanda etkilediği, entarilerin bir kısmının İstanbul'da imal edilip, hazır olarak taşraya satıldığı dolayısıyla modanın taşrada da takip edildiği görülmüştür.