Türk Müziği Lisansüstü Programı - Yüksek Lisans
Bu koleksiyon için kalıcı URI
Gözat
Yazar "Aral Kuzlu, Ayşegül" ile Türk Müziği Lisansüstü Programı - Yüksek Lisans'a göz atma
Sayfa başına sonuç
Sıralama Seçenekleri
-
ÖgeT.H.M.'de Kadın Ağzı Türkülerin Müzikal Ve Edebi Özelliklerinin İncelenmesi(Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1999) Aral Kuzlu, Ayşegül ; Terzi, Cihangir ; 92705 ; Türk Müziği ; Turkish MusicAğız, daha ziyade edebiyatçıların tanımıyla, bir ülkede geçerli olan konuşma dilinin, yörelerde veya kentlerde gösterdiği söyleyiş farklılıklarıdır. Bu tanımlamaya ilâveten ağız kavramının Türk Halk müziğinde yüklendiği çok daha özel ve geniş anlamları ve hususiyetleri mevcuttur. Özet bir tanım yapmak gerekirse türkülerin icrası yoluyla karşımıza çıkan, mahalli, yöresel veya bölgesel olarak farklılık gösteren üslup ve tavır olarak kişisellik ve toplumsallık arz eden iletişim ve ifade etme biçimi, yöntemi ve tarzıdır. Bir başka deyişle geniş coğrafyalar üzerinde değişkenlik gösteren, müzik karakterleri içerisindeki, halklann kendi konuşma biçimini dilini melodik ve ritmik zevkini, kendi yaşam tarzlarını ve kendilerini ifade etme biçimlerini ortaya koyan vokal, müzikal icraların tümüdür. Yukarıdaki tanımlamalar doğrultusunda Türk halk müziğinde sadece kadınlar tarafından, çoğunlukla özel zamanlar ve mekanlar içerisinde, genellikle erkek kitlesi dışında çalınıp söylenen, kadının kendi duygu ve düşüncelerini yansıtan, ve söyleyiş üslubu ve tarzı bakımından tamamen kadınsı edaları, konuları ve temaları içeren vokal müzikleri kadın ağzı havaları olarak ele alıp, tanımlayabiliriz. Kadın ağzı havalan adı altında icra edilen türküleri ise özel bir ifade ile kadın ağzı türküler olarak kategorize edebiliriz. Bugüne kadar elimize geçmiş kadın ağzı havalarını incelediğimizde böyle bir repertuar içerisinde yer alan çok sayıda ve değişik ifadeler arz eden türkü görülmektedir. Örnek vermek gerekirse elde edilmiş olan türkü doğarcığı içerisinde kına türküleri kapsamında telakki edilebilecek gelin ağlatma, gelin alma, gelin çıkarma, gelin övme, gelin okşama, kına yakma, gelin-kaynana, gelin-görümce, iğdileme havalarının yanışına, ninniler, ağıtlar, asker türküleri, bazı iş türküleri (halı dokuma, ekin kavrama, burçak yolma, orak çekme, teşi havası vs.) bir takım tekerleme tarzında mizansen havalar, müstehcenlik arz eden türküler, sözlü ve bol terennümlü kadın oyun havaları, nanay ve yallı havalan, deme-çevirme türküler vs. gibi isimlerle rastlanan ezgi çeşitlerine tanık olmaktayız. Kadın ağzı türküleri incelediğimiz zaman karşımıza çıkan ilk hususun bu türküler çerçevesinde işlenen konulann ve temaların kadının kendi doğal, sosyal ve psiko- sosyal yönünü açığa vuran kriterler doğrultusunda yakıldığı ve daha ziyade doğaçlamaya yatkın şiir, melodi ve ritmik öğelerin kullanıldığını görmekteyiz. Konulannı incelediğimiz kadın ağzı türküleri kadınların sevgilisine, çocuğuna, ailesine karşı duygularını aktardığı anlam bakımdan son derece duygusal sonuçlar ortaya koyan kadınsı ifadeler ite anlatılmıştır. Kadın-erkek ilişkilerinin konu edildiği sevda türküleri, kadınlar için çok özel olan evlilik üzerine yakılmış gelin türküleri, sevdikleriyle arasındaki dağlar yüzünden hasret duyguları çeken kadının söylediği gurbet türküleri, sevdiği veya oğlu askerde olan kadının sağ salim kavuşabilmek hayaliyle söylediği asker türküleri, yakınlarını ölüm sebebiyle kaybeden kadının isyanını, üzüntüsünü dile getirdiği ağıtlar annenin çocuğuna okuduğu ninniler kadın ağzı türkülerin belli başlı konulannı oluşturmaktadır. vı Bu türkülerin konularında yaptığımız inceleme sonucunda ortaya çıkan temalar, sevgi, şefkat, mutluluk, hasret, hüzün vb temalardır. Kadın ağzı türkülerin edebi yapısını şiirsel açıdan incelediğimizde, aa ba kafiye düzeninde, 7,8 heceli mani tarzında, ancak ezgisel yapı itibariyle türkü kimliğinde görülen, ayrıca 11 ve 8 heceli koşma tarzında ama türkü kimliğinde görülen bir yapıya rastlanmıştır. Ağırlıkla mani tarzında görülen türkülerden oluşmasının yanı sıra kavuştaklı yapıda türkülere de rastlanmaktadır. Dörtlük ve kavuştaktan, üçlük ve kavuştaktan, ikilik ve kavuştaktan oluşan türkü kimliğinde kadın ağzı türküler her yönden incelenmiş ve tespit edilmiştir. Kadın ağzı türküler şiirsel yapının haricinde terennüm kullanımı ile zenginleştirilmiş türkülerdir. Anlamlı ve anlamsız bu terennüm çeşitleri "aman aman", "hey hey", "of of, "yandım aman", vb. gibi olup türkülere içtenlik katan unsurlardır. Kadın ağzı türküler sadece kadınların bulunduğu, erkeklerin alınmadığı meclislerde söylenmektedir. Kadın enstrümansitler yok denecek kadar azdır. Kadınlar türkülerine def.bendir, kaşık, sini, tencere gibi ritmik sazlarla eşlik etmektedirler. Bu yüzden kadın ağzı türkülerde saz bölümüne rastlanmamaktadır. Hatta kadınla^ bu bölümleri doldurmak amacıyla terennümler söylemişlerdir. T.R.T., Repertuarında görülen kadın ağzı türkülerdeki saz bölümleri derleyenler tarafından bağlantı bölümlerinin tekrarı olarak yapılanmıştır. Müzikal açıdan incelediğimiz kadın ağzı türkülerin akılda kalıcı, küçük, duygulu, abartısız, kadınsı bir yapısı vardır. Kadınların narin ve yumuşak ifadesini bu türkülerde görmek mümkündür. Bu yapıda müzik cümlelerinden oluşmuş olan kadın ağzı türküler, dizisi, ses genliği, karar sesi, güçlüsü, bakımından incelendiğinde la kararlı, uşak dörtlüsü üzerine kurulmuş ses genliği 5'li ve 8'Ii aralıkta olan bir yapıda görülmektedir. Hüseyni beşlisi ile uşak dörtlüsünün oluşturduğu la kararlı, 1 oktav ses genliğine sahip türkülerde tespit edilmiştir. Ritmik yapısı, incelenen türküler gözönüne alındığında 9 zamanlı, birim değeri 8'lik olan biçimde karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca 4 zamanlı, birim değeri 4'lük olan, 2 zamanlı, birim değeri 4'lük olan türkülerde vardır. Sonuç olarak kadın ağız türküler, melodik ve edebi yapısı bakımından incelendiğinde, kadınsı duyguların kendisini gösterdiği, kadının her tür birikimini açığa vuran bir tür ortaya çıkmaktadır