FBE- Gıda Mühendisliği Lisanüstü Programı - Yüksek Lisans
Bu koleksiyon için kalıcı URI
Gözat
Yazar "Altuntaş, Ümit" ile FBE- Gıda Mühendisliği Lisanüstü Programı - Yüksek Lisans'a göz atma
Sayfa başına sonuç
Sıralama Seçenekleri
-
ÖgeTürkiye’de Satışa Sunulan Bazı Gıdalarda Ambalaj Materyallerinden Migrasyonun Ölçülmesi(Fen Bilimleri Enstitüsü, 2014-06-11) Altuntaş, Ümit ; Özçelik, Beraat ; 10039365 ; Gıda Mühendisliği ; Food EngineeringGıda alanında ambalaj materyalleri, gıdayı depolama ve taşıma aşamalarında, mikrobiyal, fiziksel ve kimyasal kontaminasyondan korumak amacıyla kullanılmaktadır ve bu nedenle gıda üretiminde zorunlu bir unsur olarak rol almaktadır. Fakat çoğu materyal inert olmadığından ambalaj materyali ile ürün arasında etkileşim olabilmektedir. ‘Migrasyon’ kavramı genellikle, ambalaj materyali ile gıda bileşenleri arasındaki etkileşimden oldukça etkilenebilen bir difüzyon işlemi olarak tanımlanır. Plastik bileşenlerin ya da katkılarının gıdalarda bulunması, eğer doğru bir biçimde kontrolü sağlanmazsa, gıdanın organoleptik özelliklerini etkileyebilir ve seviyeleri yasal ve toksikolojik limit değerlerini aşarsa endokrin bozucu etki oluşturabilirler. Yasal Direcktif 89/109/EEC tüm gıda işe temas eden maddeleri kapsayan, insan sağlığına zararlı olan tehlikeli maddelerin ambalajadan gıdaya geçmemesi gerektiğini belirtmektedir. Özellikle plastik gıdalar için plastiklerin üretiminde kullanılabilecek monomer ve katkıların tam miktarını ve türünü belirten spesifik düzenlemeler vardır. (2002/72/EU ve tebliğin 5 adet değişikliği). Birçok plastikleştirici ve katkılar Endokrin Bozucu olarak sayılmaktadır (EDs), üreme sistemi üzerinde etki gösterebilmekte ya da kanserojen olarak rol oynamaktadır. Bu kimyasallardan bazıları fitalat esterleri, alkilfenoller (APs), bisfenol A olarak bilinen 2,2-bis(4- hidroksifenil) propan ve türevleri (bisfenol A diglisidil eter) ve di(2-etilhekzi) adipat’dır (DEHA). Bisfenol A (BPA) ve nonilfenol gibi endokrin sistemini bozucu etki gösteren bileşenlerin migrasyonu, kronik rahatsızlıklara sebep olmaktadır. Bu nedenle, kullanılacak ambalaj materyallerinin de gıda gibi güvenli olması gerekmektedir. Çalışmamızda incelediğimiz ‘Migrasyon’ kavramı, ambalajdaki düşük molekül ağırlıklı bileşenlerin gıda maddesine kontaminasyonu olarak tanımlanmaktadır. Literatürde ambalaj materyalleri ve ambalaj materyallerinden gıdalara migrasyon hakkında yapılmış çalışmalar incelenerek ambalaj için yaygın olarak kullanılan materyallerin özellikleri, bu materyallerden gıdaya migre olan bileşenler ve migrasyonu etkileyen faktörler belirlenmiştir. Ayrıca, literatürde çeşitli gıdalardaki çeşirli ambalaj materyallerinden kaynaklanan migrasyonu belirlemek için yapılan deneysel çalışmalar da araştırmaları desteklemek amaçlı incelenerek sonuçlarına bu çalışmada yer verilmiştir. Türkiye’de satışa sunulan daha çok ülkemize ait olan ürünlere ait verilere literatür araştırmasında rastlanmamıştır. Çalışmamızda Türkiye’de satışa sunulan bazı gıda maddelerine plastik ve metal bazlı ambalajlarından geçen BPA ve BADGE miktarları GC-MS sistemi kullanılarak test edilmiş ve miktar olarak belirlenmiştir. Gıda ambalajlama endüstrisinde özellikle kağıt ve karton gibi ambalajlarda benzofenon mürekkep ve lakların UV ışını ile kurutulması amacıyla foto-başlatıcı olarak yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Spesifik migrasyon çalışmaları BP’nin kağıt ve karton ambalajdan kuru gıdalara yada kuru gıda benzeri tozlara geçebildiğini göstermiştir. Uçuculuğundan dolayı eğer yeterli bir bariyer mevcut değilse BP’nin gıdalara migrasyonu gerçekleşebilmektedir. Bu nedenle çeşitli geri dönüşüm ürünü ve virjin kağıt-karton ambalaj materyalleri piyasadaki sağlayıcı firmalardan temin edilerek bu ambalaj materyallerinden BP ve diğer 17 türevinin gıda benzerlerine migrasyon düzeyi bu çalışma ile ilk kez incelenmiş ve GC-MS sistemi kullanılarak miktarsal olarak tespit edilmişttir. Çalışma sonucuna göre, tanımlanan GC-MS metotları plasitk ve metal bazlı ambalaj materyallerinden BPA ve BADGE gibi kimyasal maddelerin, virjin kağıt ve geri dönüşüm ürünü olan karton ambalajlarından BP ve türevleri gibi kimyasal maddelerin miktarsal olarak tayin edilebilmesine olanak sağlamaktadır. Metotlar doğrulama parametreleri bakımından değerlendirildiğinde iyi sonuçlar elde edilmiştir. Böylece, metotlar gıda ambalajlarından bu maddelerin analiz edilebilmesi için başarılı bir şekilde kullanılabilmektedir. Test edilen ürünlerden herhangi biri Bisphenol A içeriği açısından 0,6 mg/kg olan yasal limiti aşmamıştır. En yüksek düzeyde BPA migrasyonu daha uzun süre marketlerde bekletilmiş olan tavuk konservesi ürününde 0,32 mg/kg düzeyinde belirlenmiştir. Tavuk döner, nugget, ice tea, gazoz ve su örneklerinde herhangi bir BPA migrasyonu belirlenmemiştir. Diğer 11 üründe de belli düzeylerde BPA migrasyonu gözlenmesine rağmen spesifik maksimum migrasyon limiti değerinin oldukça altında kalmıştır. Ürünlerde herhangi bir BADGE migrasyonu belirlenemiştir. Süre migrasyonu etkileyen bir faktör olarak göz önünde bulundurulduğundan 1 ay süre ile depolanan aynı ürünlerde yapılan migrasyon testi sonucunda ciddi bir artış meydana gelmemiştir. Benzofenon ve diğer 17 türevininin migrasyon düzeyini belirlemek amacıyla yapılan testler sonucunda 11 adet ambalaj materyalinden 7 tanesinin (geri dönüşüm ürünleri) benzofenon içerdiği ve yasal limit olan 0,6 mg/kg migrasyon seviyesini aştığı görülmüştür. Tüm geri dönüşüm ürünü ambalaj materyallerinin 1,41 mg/kg ile 10,83 mg/kg arasında BP ile migre olduğu görülmüştür. 1-Hidroksihegzil fenil keton ise sadece bir örnekte tespit edilmiştir. 4 örnekte ise tespit edilebilir düzeyde 4-Metilbenzofenon bulunmuş ve migrasyon düzeyi 0,24 mg/kg ile 0,47 mg/kg arasında değişmektedir. Virjin kağıt örneklerinde Metil-2-benzoilbenzoat tespit edilen tek BP türevidir. 2,2-Dimetoksi-2-fenilasetofenon ise iki adet ambalaj örneğinde tespit edilmiştir. Diğer BP türevlerine çalışılan ambalaj materyali örneklerinde rastlanmamıştır.