LEE- Hidrolik ve Su Kaynakları Mühendisliği-Yüksek Lisans

Bu koleksiyon için kalıcı URI

http://hdl.handle.net/11527/19299

Gözat

Yazar "Başkesen, Kevser Merkür" ile LEE- Hidrolik ve Su Kaynakları Mühendisliği-Yüksek Lisans'a göz atma
  • Öge
    Günlük ve saatlik yağış verilerinin yeni ters mesafe ağırlıklı model ile tahmin edilmesi
    (İTÜ Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2025) Başkesen, Kevser Merkür ; Güçlü, Yavuz Selim ; 504191417 ; Biyomedikal Mühendisliği
    Meteorolojik verilerin eksiksiz ve güvenilir şekilde elde edilmesi, özellikle iklim değişikliği, taşkın ve kuraklık gibi doğal afetlerin yönetimi açısından büyük önem taşımaktadır. Mevcut meteoroloji istasyonu sayısının yetersizliğine ek olarak, cihaz arızaları, veri iletim problemleri ve çevresel etkiler gibi nedenlerle gözlem istasyonlarından elde edilen yağış verilerinde eksiklikler oluşabilmektedir. Bu çalışmada, eksik kalan yağış verilerinin tamamlanması için farklı modelleme yöntemleri karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir ve yeni bir yaklaşım önerilmiştir. İstanbul'daki Sarıyer/İTÜ Maslak meteoroloji istasyonu hedef istasyon olarak seçilirken 2014–2017 yılları arasındaki saatlik ve günlük yağış verilerindeki eksiklikler ele alınmıştır. Tahminlerde kullanılmak üzere istasyona yakın beş meteoroloji istasyonu olan Sarıyer, Eyüp, Beykoz, Şişli ve Üsküdar istasyonları referans alınmıştır. Çalışmada hem geleneksel hem de modern yöntemler birlikte incelenmiştir. Böylece farklı mekânsal ve zamansal yapıların tahmin başarısına etkisi analiz edilmiştir. Uygulanan yöntemler arasında; mesafeye dayalı klasik modeller olan Ters Mesafe Ağırlıklı Yöntem (IDW), Modifiye IDW Modelleri (MIDW1 ve MIDW2), Ters Üstel Ağırlıklı Yöntem (IEWM), Karekök Mesafeye Dayalı Modifiye Normal Oran Yöntemi (MNR-T) ve yapay zekâ tabanlı Uyarlanabilir Sinirsel Bulanık Çıkarım Sistemi (ANFIS) yer almaktadır. Ayrıca bu çalışmada Yeni Ters Mesafe Modeli (Yeni IDW) önerilmiştir ve performansı diğer yöntemlerle karşılaştırılmıştır. Bu yeni model, hedef istasyon ile komşu istasyonlar arasındaki mesafeyi dikkate alarak, mekânsal ağırlıkları daha etkili bir şekilde hesaplamayı hedeflemektedir. Tüm yöntemler, farklı eğitim/test veri oranları (60/40, 70/30, 80/20) ve farklı sayıda istasyon girdisi (2, 3, 4, 5) kullanılarak test edilmiştir ve modellerin hata oranları karşılaştırılmıştır. Saatlik ve günlük verilerin 7 farklı yöntem ve 3 farklı eğitim/test oranları ile değerlendirilmesi sonucunda en düşük hatayı veren 3 yöntem olan; Yeni IDW, IDW ve MNR-T yöntemleri kullanılarak eksik veriler tamamlanmıştır. Bu tez çalışmasıyla, eksik yağış verilerinin tamamlanmasına yönelik farklı yöntemler değerlendirilmiştir ve yeni geliştirilen modelin alternatif bir çözüm olarak uygulanabilirliği ortaya konmuştur. Elde edilen sonuçlar ile eksik veriye sahip meteoroloji istasyonları için daha doğru ve güvenilir tahminlerin yapılabileceği dolayısıyla veri sürekliliğinin sağlanabileceği gösterilmiştir.