Mimarlıkta Özgünlük Arayışları: 1950-60 Arası Türkiye Modernliği

Abstract

Bu çalışmanın amacı, öncelikle, özgünlüğü çeşitli bağlamlar içinde ve çeşitli bakış açılarından yararlanarak tanımlamak ve daha sonra 1950–60 arası mimarlığı ve özgün olma durumunu yansıttığı düşünülen örnekler üzerinden özgünlüğü anlamaya çalışmaktır. Çalışmada izlenen yöntem ise; literatür araştırmasına bağlı teorik bağlamın ortaya konması, incelenen döneme özgü farklılıkların belirlenmesi ve bunların, dönem mimarlarıyla yapılan görüşmelerle mimarlık alanındaki izlerinin bulunmaya çalışılmasıdır. Çalışmada özgünlük, mekan kurgusu, form, malzeme-teknoloji ve yere özgülük bağlamlarında incelenmiş ve tasarımcının biçimi düşünme yaklaşımlarından yararlanarak, yenilikçi (innovative) ve yaratıcı (creative) olmak üzere farklı düzeylerde ele alınmıştır. Bu bakış açısıyla da 1950-60 arasına ait mimari ürünler değerlendirilmiştir ve bu ürünler üstünden özgünlük kavramı anlaşılmaya çalışılmıştır. Modern Mimarlık 1950-60 arası Türkiye Mimarlığı’nda 1930’ların ardından ikinci kez gündeme gelmiş ve ülke mimarlığının bundan sonraki gelişiminde önemli rol oynamıştır. Bu dönem içindeki bazı ürünlerin gerek biçim gerek içerik olarak birtakım özgünlükler barındırdıkları görülmektedir. Üretken bir yorum sürecinin ürünü olan bu ürünler hazır kalıpların ötesine geçme çabalarıyla üzerinde durulmaya değer mimarlık örnekleri olarak karşımıza çıkmaktadırlar.

The major objective of this study is to define originality making use of different viewpoints and contexts and to discuss originality by exploring the cases that are regarded to reflect the 1950-60 period’s architecture and the process of being original. The research methodology includes the theoretical context based on an extensive literature survey, analysis of the distinctions of the period under consideration, and investigation of the impact of these distinctions in the field of architecture through the interviews conducted with the architects of that period. Originality can be searched by means of spatial features, form, material-technology and context and evaluate in the levels of being innovative (refinement) or creative (heuristic). Modern Architecture in Turkish Architecture within the period of 1950-60 has become popular for the second time after 1930s and has played a major role in the development of Turkish Architecture afterward. It is observed that some buildings belonging to the architecture of 1950- 60 contain some type of originality both formal and conceptual. Buildings that are the outputs of a productive interpretation process strive for going beyond the formworks. These works that are the products of a productive interpretation process appear to be architectural examples that are worth of being emphasized by the efforts to go beyond the conventional models.