Vardiya Çalışmasının Zihinsel Performans Üzerindeki Etkisinin Araştırılması

Abstract

Bu çalışmada vardiya sisteminde çalışan işçilere zihinsel performans testi ve anket yöntemi uygulanmış ve sonuçları irdelenmiştir. Bu testin ana prensibi ekranda beliren şekillere, deneğin verdiği tepkinin niteliğinin ve süresinin ölçülmesidir. Test 30 şekil ve 20 şekil içeren iki bölümden oluşmaktadır. Testte doğru/yanlış sayısı ve tepki süresi birer parametre olarak incelenmiştir. Hazırlanan zihinsel performans testi asıl denek grubuna uygulanmadan önce öncü denek grubuna uygulanmış ve parametrelerin hassasiyetleri ölçülmüştür. Doğru sayısının hassas bir parametre olmadığı görülmüştür. Tepki süresinde öğrenme etkisi görülmüş ve eğriler hesaplanmıştır. Hesaplanan bu eğriler asıl denek grubu için referans kabul edilmiştir. Böylece asıl denek grubundan elde edilen sonuçlardan öğrenme etkisi çıkartılmıştır. Elde edilen net tepki süreleri sadece vardiya etkisini içerir hale gelmiştir. Tepki süresinin vardiya haftaları arası değerlerinin istatistiksel açıdan anlamlı farklar gösterdiği görülmüştür. Sabah vardiyasındaki performansın zirkadyen ritim ve diğer etkenler nedeniyle, gece ve akşam vardiyası performanslarına göre daha iyi olduğu ortaya çıkmıştır. Sonuçlar literatürdeki çalışmalarla karşılaştırıldığında aynı türdeki çalışmalarla benzerlikler içerdiği görülmüştür.

In this study, shiftworkers go through mental performance test and take questionnaire and results are examined detailed. This test aims to measure the reaction time and rightness of reaction given by shiftworker to the figure shown on screen. Test comprises two sections, first half contains 30 figures and second half contains 20 figures. There are two parameters on the mental performance test; rightness as true or false and the reaction time. Before testing main shiftworker group, a prior group takes the test to measure the sensitivity of parameters. It is noticed that number of true answers is not a sensitive parameter. Learning effect is seen at reaction time and related curves are calculated. These curves are accepted as a reference for the main group. Learning effect is excepted from the results obtained from main group. These final values include only reaction time change due to shift. Reaction times show significant differences among shift weeks statistical. Performance of morning shift is better than evening and night shifts because of circadian rhythm and other factors. Finally results of this study coincide with the ones in literature.