19. Yüzyıl Amerikan Gezi Metinlerinde Geç Dönem Osmanlı Mimarlığına Dair Gözlemler

Abstract

Çalışma kapsamında 19. yüzyıl Amerikan gezi metinleri Osmanlı başkenti İstanbul çerçevesinde incelenmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nda, 18. yüzyıldan başlayarak yönetici ve üst kesimden kişiler, Batı toplumlarının hızlı kalkınması sebebiyle, fiziksel çevre ve sosyal hayatta Batı modellerinin benimsenmesini yönlendirmişlerdir. Toplum hayatında birçok konuda olduğu gibi bu aynı zamanda mimaride de yeni bir dilin öncülüğünü yapmıştır. Batılı yeni bir mimari anlayış ve kent imgesi oluşmaya başlamıştır. Çalışmanın amacı, koşullanan Batılı beğeni tarzının, literatürde geçtiği şekilde “Batılı” ve “geç dönem” ürünlerinin bir yabancı olarak Amerikalı tarafından nasıl betimlendiği ve algılandığı sorusunu yanıtlamaktır. Bu kapsamda diplomat, avukat, misyoner, asker, akademisyen, yazar ve gazeteci gibi çeşitli mesleklere mensup 117 gezginin metinleri incelenmiştir. Gezginler Osmanlı hanedan çeşmeleri, camileri, sarayları ve dönemin rağbet gören mesire alanlarını gezi metinlerinde aktarmışlardır.

This thesis studies the 19th century American travel narratives within the context of the Ottoman capital Istanbul. Starting from the 18th century, the Ottoman political elite has started to impose European standards in built environment and social life as a response to the rapid development of Western countries in that era. This led to the first developments of new expressions in architecture. Ottoman art and architecture also imported and transformed the Western artistic patterns. The aim of this paper is to investigate how Ottoman Westernization in architecture was perceived by American travelers, considering that Istanbul was seen as the center of the exotic East. Travel writings of 117 American intellectuals and professionals such as diplomats, lawyers, missionaries, soldiers, academicians, writers and journalists have been analyzed in detail. The travelers depict Ottoman imperial fountains, mosques, palaces and popular promenades of the time in their travel accounts.