Alkali Ve Kurşun Alkali Sırların Yapısının Raman Spektroskopisi İle Karakterizasyonu

Abstract

Sır esas olarak SiO4 tetrahedralarının birbirine kısmen (polimerize) veya tamamen bağlı olduğu cam yapısına sahiptir. Sır içerisine ilave edilen katkı maddelerinin cinsi, miktarı ve aynı zamanda işlem sıcaklığı, Si-O bağlarını kopararak polimerizasyon derecesine ve dolayısıyla Si-O gerilme ve bükülme vibrasyon modlarına etki eder. Raman spektroskopi tekniği ile sır yapısında meydana gelen bu nano düzeydeki karakteristik değişimi saptamak mümkündür. Antika seramiklerin sırları, başlıca farklı bileşimde alkali ve kurşun oksit-alkali içeren sırlardır. Kireçli ve kalay oksit katkılı sırlar da farklı kültür ve dönemlerde kullanılmıştır. Son yıllarda Osmanlı seramik teknolojisinin aydınlatılmasına yönelik yapılan sınırlı sayıdaki analizlerde başlıca SEM-EDS yöntemi kullanılmıştır. “İznik” olarak tanımlanan seramiklerin İznik dışındaki kazılarda da ele geçmesi, nerede üretildikleri konusunda tartışma yaratmıştır. Bu çalışmada, Topkapı Sarayı Müzesi deposunda bulunan, menşei belli olmayan 46 adet çini ve seramik parçasının sır ve dekorları, SEM-EDS mikro analiz yöntemine paralel olarak mikro-Raman spektroskopi yöntemi ile analiz edilmiştir. Raman spektrumları ilk defa, mikro analiz sonuçları ile birlikte değerlendirilmiştir. Deneysel çalışmalara, dört referans çinisi ile Fransa, Sevr Müzesinde bulunan ve sır bileşimleri bilinmeyen 13 adet seramik eser dâhil edilmiştir. Bu eserlerden ikisi imitasyondur. Bu çalışmanın sonuçları, farklı bileşimdeki sırların dolayısıyla antika seramiklerin tahribatsız yöntemle tasnifinde önemli bir referans niteliğini taşımaktadır.

Glaze has a glass networks structure consisting of more or less connected (polymerized) SiO4 tetrahedral. The nature and amount of addition of modifiers into glazes and also process temperature break the Si-O linkages, modify the degree of polymerization and hence the relative intensity and position of the Si-O bending and stretching modes. It is possible to detect this nano level characteristic change using Raman spectroscopy technique. Ancient ceramic glazes are mainly alkali and lead-alkali type in various compositions. Glazes containing lime and cassiterite are also used in different cultures and times. Recent limited studies on the understanding of Ottoman ceramic technology were done using SEM-EDS techniques. Ceramics which are known as Iznik, also found in different excavations in addition to Iznik, cause disagreement on the exact origin of Iznik products. In this work, glaze and pigments of 46 unknown origin tile and ceramic shards from the vaults of Topkapı Palace Museum were analyzed using micro-Raman spectroscopy and SEM-EDS techniques and for the first time the results were evaluated together. Four reference tiles and 13 ancient ceramics belonging to Sevres Museum of France have all unknown glaze composition and two of them are imitation. Results of this work provide an important reference data for the nondestructive classification of glazes having different compositions therefore ancient ceramics can be classified.