Köyceğiz Gölü – Dalyan Lagün Havzasından Kaynaklanan Nütrient Yüklerinin Modellenmesi -monerıs Modeli Uygulaması

Abstract

Bu çalışmada, bir havzada, yayılı kirletici kaynaklardan oluşan azot ve fosfor yüklerinin modellenmesi amaçlanmıştır. Bu yolla, Köyceğiz Gölü – Dalyan Lagün Havzası’na gelen nütrient yükleri dağılımının ortaya konulması hedeflenmiştir. Bu amaç doğrultusunda bölgede uygulanması uygun görülen model Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) tabanlı MONERIS modeli olmuştur. Havza, Köyceğiz Gölü ve Dalyan Lagün Havzası olarak iki ana alt havzada incelenmiş ve bunlar da kendi içlerinde althavzalara ayrılmışlardır. MONERIS modelinin gereği olarak, noktasal ve yayılı kaynaklar belirlenmiş ve modeli oluşturan denklemler zinciri ile her alt havzaya gelen azot ve fosfor yükleri hesaplanmış ve grafikler halinde sunulmuştur. Alansal verilere dayanan MONERIS modelinin uygulanabilir hale getirilebilmesi için de GIS yardımı ile havza haritaları oluşturulmuştur. Havzada yayılı kaynaklar, atmosferik bozunma, yüzeysel akış, drenaj, yeraltısuyu, erozyon ve yerleşim bölgelerinden yüzeysel akış olmak üzere altı ana başlıkta incelenmiş ve havzaya nütrient girişinin en fazla yüzeysel akışlar sonucu olduğu tespit edilmiştir. Tüm havzada, noktasal kaynaklı yükler ile yayılı kaynak yükleri karşılaştırıldığında bu oranın N için sırasıyla %5 ve %95, P için ise %10 ve %90 olduğu görülmüştür.

The aim of this study is the modeling of the nitrogen and phosphorus loads generated from the diffuse sources. In this manner, it is aimed to identify the distribution of nutrient loads arising from the Köyceğiz Lake – Dalyan Lagoon Watershed. It is found appropriate to implement GIS (Geographic Information System) based MONERIS model to this project area. The watershed is examined under the two main river basins, Köyceğiz Lake and Dalyan Lagoon, and also both are divided into sub-river basins. According to the requirements of the MONERIS model, point and diffuse sources are identified and determined together with the calculations of nitrogen and phosphorus loads reaching to the sub-river basins. Calculations are done through the equation series forming the model and the results are illustrated by the graphics. Areal data, that is the area essential for the MONERIS model are obtained from the watershed maps constituted by the help of GIS integration. Diffuse sources of the watershed are investigated in six groups as atmospheric deposition, surface runoff, tile drainage, groundwater, erosion and surface runoff from paved areas. It is determined that most of the nutrient input is generated from the surface runoff. As a result of comparison of loads via point sources and diffuse sources, the share for N is 5% and %95, and for P 10% and 90%, respectively, for diffuse sources in the whole watershed.