Kentsel Yol Altyapısı Kazılarının Önceliklendirilmesi İçin Cbs Tabanlı Bir Karar Destek Sistemi: Fatih İlçesi Örneği

Abstract

Kentsel yol altyapısının birçok tanımı olmasına karşın genellikle yerel yönetimler tarafından sağlanan ve geliştirilen içme suyu temini, elektrik temini, doğalgaz temini, atık yönetimi, telekomünikasyon, vb. fiziksel yapılar ve tesisler akla gelmektedir. Kentsel yol altyapı tesisleri şehiriçi yolların ve kaldırımların altından geçirilmekte olup yeni altyapı hatları, mevcut hatların bakım, onarım ve iyileştirmeleri, talep artışına bağlı hat kapasite artışları, deplasmanlar, doğal afetler vb. nedenlerden dolayı yol üstyapısı ve yolu kullananlar (taşıt, yaya) açısından çeşitli problemlere sebep olmaktadır. Uygulamada karşılaşılan en önemli problem yerel yönetimler ve özel sektör bünyesinde yer alan farklı altyapı tesislerinin işletilmesinden sorumlu kurumların (İgdaş, Tedaş, Türk Telekom, İski vb.) bir kısmının altyapı bilgi sistemlerinin bulunmayışı bir kısmının ise kendi bünyelerinde kısmen de olsa altyapı bilgi sistemlerine sahip olmaları ancak birbirleriyle entegre bir altyapı yönetim sistemi ve veri tabanlarının olmayışıdır.Buna bağlı olarak aynı güzergahlar üzerinde kurumların birbirlerinden habersiz olarak farklı zamanlarda gerçekleştirdiği bakım, onarım veya iyileştirme çalışmaları neticesinde; § Mevcut yol üstyapısı zarar görmekte, hizmet ömrünü tamamlayamadan hatta hizmet ömrünün daha başlarında yama veya yenileme çalışmalarına maruz kalmaktadır, § Bakım, onarım, yenileme çalışmaları süresince yaya ve taşıt trafiğinin engellenmesi nedeniyle zaman kayıpları yaşanmaktadır, § Ses ve görüntü kirliliği açığa çıkmakta buna bağlı olarak civar sakinlerinin yaşam kalitesi düşmektedir, § Bakım, onarım, yenileme çalışmalarına bağlı iş kazaları ve trafik kazaları nedeniyle can ve mal kayıpları yaşanmaktadır, § Herhangi bir altyapı kurumu diğer bir kurumun altyapı tesisine zarar verebilmektedir, § Yol üstyapısındaki bozulmalar nedeniyle mükerrer çalışmalar yapılmaktadır, § Kaynak israfına yol açılmaktadır, Özellikle büyük kentlerde mevcut altyapı tesislerinden maksimum seviyede hizmet elde edilmesi, yeni yapılacak olan yatırımların doğru bir şekilde planlanabilmesi, gerekli bakım, onarım, koruma ve yenileme çalışmalarının zamanında ve bir koordinasyon dahilinde gerçekleştirilebilmesi adına kurumlar arası entegre bir Altyapı Yönetim Sistemine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmada, altyapı kazı çalışmalarında kurumlararası koordinasyonun sağlanması, mükerrer iş ve işlemlerin önlenmesi, çeşitli kazılar neticesinde ortaya çıkacak olan zaman ve ekonomik kayıpların önüne geçilmesi ve yol üst yapısında oluşturulacak tahribatların asgariye indirilmesi amacıyla üst kurum olan AYKOME (Altyapı Koordinasyon Merkezi) ile bağlı diğer altyapı kurumları tarafından kullanılması öngörülen “Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) Tabanlı Kentsel Altyapı Yönetim Sistemi (KENTSİS) Yazılımı” geliştirilmiştir. Geliştirilen yazılımın (KENTSİS) sağlıklı bir şekilde uygulanabilmesi için 15.06.2006 tarih ve 26199 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği”ne dayanılarak hazırlanacak, yetki, sorumluluk, yaptırım, süreler vb. konuları kapsayan bir uygulama yönetmeliği önerilmiştir. KENTSİS yazılıma girilen kazı taleplerinin gerçekleştirilme zamanlamasının belirlenmesinin kişisel insiyatiflere bırakılmaması, olası suistimallerin önüne geçilebilmesi, hem trafik hem de yol ütyapısına vereceği zarar gözetilerek en makul biçimde sonuçlandırılabilmesi amacıyla kentsel yol altyapı kazılarının önceliklendirilmesinde bir karar destek sistemi önerilmiştir. Önerilen modelin altyapı yönetim sistemi yazılımına (KENTSİS) entegre, “zeki çizelgeleme” yapabilecek ve pratiğe uygulanabilecek bir yapısının olması hedeflenmiştir. Bulanık modeldeki ilgili parametrelerin seçimi bölgesel farklılıklar, karar mercilerinin takdiri ve değişen koşullara göre güncellenebilir niteliktedir. Çalışmanın birinci bölümünde; kentsel altyapı ile ilgili temel tanım ve kavramlar ele alınmış, yolun üstyapısını ve yolu kullananları doğrudan etkilemesi sebebiyle yol altyapısında meydana gelebilecek bozulma sebepleri incelenmiş, altyapı yönetim sistemleri ile ilgili Türkiye ve dünyadaki örnekler incelenmiştir. İkinci bölümde karar destek sistemleri ve coğrafi bilgi sistemleri, üçüncü bölümde ise coğrafi bilgi sistemi tabanlı kentsel altyapı yönetim sistemi yazılımı (KENTSİS) incelenmiştir. Dördüncü bölümde, Fatih İlçesi için 2012 yılında gerçekleştirilmiş olan kazı müracaatlarına ait ilgili kurumlardan temin edilen veriler kullanılarak kurum bazında, çalışma süreleri bazında, mevsimselere/aylara/günlere göre, bulvar/cadde ve sokak bazında, mükerrer çalışmalar bazında bir takım analizler ortaya konulmuş, önerilen sistemin kullanılması durumunda elde edilecek olan faydalar karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Bu çalışmada pilot bölge olarak Fatih İlçesi seçilmiş olup uygulamanın tüm İstanbul geneline yayılması ile daha verimli ve daha dikkate değer sonuçların elde edilebileceği öngörülmektedir. Ayrıca çalışmada, sadece bir yıl süreyle (2012) gerçekleştirilen yol altyapısı kazılarının koordinasyonu ve önceliklendirilmesi sağlanmış olup bu sürenin daha uzun tutulması ve çalışmanın maliyet analizleri ile desteklenmesi neticesinde daha verimli sonuçlar elde edileceği öngörülmektedir.

A civilization’s rise and fall is linked to its ability to feed and shelter its people and defend itself. These capabilities depend on infrastructure - the underlying, often hidden foundation of a society’s wealth and quality of life. A society that neglects its infrastructure loses the ability to transport people and food, provide clean air and water, control disease, and conduct commerce. Although there are several definitions of urban road infrastructure, it is generally defined as physical structures and facilities such as drinking water, waste water, electric, gas, telecommunication, waste disposal etc. that are acquired and developed by public agencies. Road infrastructures, indicators of development and life standards in urban areas, have important connections with each other similar to the nerves in human body. It is quite common that organizations in charge of these facilities encounter some coordination problems since these constructions are built by different organizations in our country. Urban road infrastructure facilities are replaced under pavements or sidewalks and cause various problems for pavements and pavement users (vehicles or pedestrians) because of replacing new infrastructure network, maintenance-repair-rehabilitation of existing infrastructure facilities, capacity increase depending on demand increase, displacements, natural disasters etc. The most important problem in application is that some infrastructure companies of local authorities and private sector (İgdaş, Tedaş, Türktelekom, İski etc.) have no infrastructure information systems or some of them have partial information systems but these are not integrated infrastructure management systems and data bases. Therefore, because of incoordinated maintenance, repair or rehabilitation works that are carried out at same location, at different times, by different companies; § Pavements are deformed and need to be maintained before completing its service life even at the begining of service life, § Along the maintenance, repair or rehabilitation works, waste of time occurs due to restrain of vehicle and pedestrian traffic, § Life quality of inhabitats diminishes due to noise and visual pollution, § Working accidents and traffic accidents may ocur due to maintenance, repair or rehabilitation works, § An infrastructure service may be damaged unwillingly due to maintenance, repair or rehabilitation works of another company, § Repeated works related to pavement deformations are carried out, § Waste of sources occurs. In recent years depending on the aim of Europan Union, rapid progress has been made in different kind of areas, giant projects have been succeded in transportation and building sectors that affect urban infrastructure directly. Especially in mega cities, an integrated Infrastructure Management System is crucial in order to procure maximum infrastructure service capacity, to plan future investments properly, to organize necessary maintenance, repair, rehabilitation and renovation process among the related companies. In this thesis, a geographic information system (GIS) based urban infrastructure management system software (KENTSIS) was developed, that must used by AYKOME and other related companies in order to provide coordination of excavations,to prevent repeated works, time and economic loss, to minimize prospective deformations in pavements. To use the software effectively, an application code that consists of authorization, responsibility, time constraints etc. was proposed depending on “date 15.06.2006 and number 26199 - Metropolitan Municipalities Coordination Centers Code” A GIS based decision support system for prioritizing urban road infrastructure excavations was proposedin order to prevent personel initiatives while determining time schedules for the work demands that were installed to the software, to prevent abuses, to designate the best excavation schedule considering both traffic and pavement.The proposed model was aimed to make “intelligent schedule” integrated with infrsatructure management system software and to be used in application. Fuzzy logic model data are updatable depending on the local differences, decision makers’ policies and changing conditions. In the first chapter of the study, fundamental definitions and decriptions related to urban infrastructure were examined, reasons for possible deformations in infrastructuredue to affecting pavements and pavement users (vehicles or pedestrians) were researched and infrastructure management systems both in Turkey and in the world were investigated. In the second chapter, decision support systems and geographic information system, in the third chapter, geographic information system based urban infrastructure management system software (KENTSIS) was examined. In the fourth chapter, using excavation demands for Fatih district for 2012 year, provided from related companies, some analyses and proposals were made on the basis of companies, working span, season, month, day, boulevard/main street, street, repeated works and also benefits due to using proposed GIS based decision support system are presented comparatively. In this thesis, Fatih district was chosen as a pilot region but it is estimated that more efficient and more considerable results will be attained by extending the application for all İstanbul Metropolitan region. Also, in this thesis, only one year span (2012) was considered for coordination and prioritizing of infrastructure excavations however by extending this span and supporting the study with cost analysis, it is estimated that more efficient and more considerable results will be attained. Both to provide the usage of KENTSİS software by related organizations and constitution of an infrastructure application code and to realize long term infrastructure plans, political decision makers’ determination has a significant role.