Nehir Enkesitindeki Askı Malzemesi Miktarının Bulanık Mantık İle Modellenmesi

Abstract

Nehirlerdeki askı malzemesi miktarının doğru tahmini, kirliliğin belirlenmesi, akarsu taşımacılığı, baraj ömrünün tespiti, hidroelektrik teçhizatlarının emniyeti, balıkların yaşamını sürdürmesi, nehrin estetiğinin korunması vb. konularda çok önemlidir. Bununla birlikte katı madde anahtar eğrileri, çoğu tahminlerde iyi sonuçlar vermemelerine rağmen yaygın bir kullanım alanına sahiptirler. Bu çalışmada nehir enkesitindeki askı maddesi miktarının belirlenmesi için katı madde anahtar eğrilerine göre çok daha iyi bir alternatif olarak bulanık mantığa dayalı modeller geliştirilmiştir. Kurulan bulanık modeller ilk olarak USGS (United States Geological Survey) tarafından işletilen iki istasyonun günlük gerçek zaman debi ve askı malzemesi konsantrasyonu verilerine uygulanmış ve katı madde anahtar eğrileri ile karşılaştırılmıştır. İkinci olarak, bulanık modeller EİE (Elektrik İşleri Etüd İdaresi)’nin işlettiği farklı havzalarda bulunan üç istasyonun sediment verilerine uygulanmış ve EİE’nin bu istasyonlar için kullandığı katı madde anahtar eğrileri ile karşılaştırılmıştır.

Correct estimation of sediment volume carried by a river is important with respect to pollution, channel navigability, reservoir filling, hydroelectric-equipment longevity, fish habitat, river aesthetics and scientific interests. Conventional sediment rating curves, however, are not able to provide sufficiently accurate results. In this study, some models depends on fuzzy logic is developed as a superior alternative to the sediment rating curve technique for determining suspended sediment concentration and yield in river cross-section. First, the fuzzy models were applied to real-time series of river flow and sediment concentration data of two stations, operated by the USGS (United States Geological Survey), and compared with the sediment rating curves. Second, the fuzzy models are applied to sediment data of three stations, operated by the EIE (Turkey General Directorate of Electrical Power Researches Survey and Development Administration) and compared with the sediment rating curves used by the EIE.