Kültürel Peyzajın Yaya Yoğunluğu Üzerindeki Etkisinin Değerlendirilmesine Yönelik Bir Yöntem Önerisi: İstanbul Tarihi Yarımada - Hanlar Bölgesi Örneği

Abstract

Bu çalışmada, İstanbul Tarihi Yarımada Hanlar bölgesinde kültürel peyzaj-yaya yoğunluğu arasındaki ilişkinin irdelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla kültürel peyzajın sokaklardaki tercih yoğunluğu ve yayaların çevresel algıları üzerindeki etkisini değerlendirmeye yönelik bir yöntem geliştirilmiştir. Geliştirilen yöntem doğrultusunda literatür analizi, fiziksel çevre analizi, mekansal analiz ve anket çalışmalarından oluşan analizler yapılmıştır. Birinci adımda, Tarihi Yarımada’da kentsel çekim noktalarının yoğun olarak bulunduğu bölge olarak Süleymaniye-Hanlar bölgesi saptanmıştır. İkinci adımda bu bölgede yapılan incelemeler sonucunda kültürel peyzaj-yaya yoğunluğu ilişkisinin sokak ölçeğinde inceleneceği alan olarak Hanlar bölgesi tercih edilmiştir. Üçüncü adımda Hanlar bölgesinde yapılan analizler ile tarihi kentte kültürel peyzajı ifade eden insan ölçeği, kapalılık, çeşitlilik, bağlantı ve kültürel kimlik karakteristikleri ve alt değişkenleri incelenmiş ve yapılan anket çalışması ile yerel halkın bölge içerisinde kullandığı yaya güzergahları ve bu güzergaha ilişkin çevresel algıları belirlenmiştir. Mekansal analiz sonucu elde edilen objektif veriler ile anket sonuçları birlikte değerlendirilerek kültürel peyzaj-yaya yoğunluğu ilişkisi istatistik analizler ile ortaya koyulmuştur. Sonuç olarak, Hanlar bölgesinde çeşitlilik ve bağlantı özelliğinin sokaklardaki yaya tercih yoğunluğunu etkilediği saptanmış, incelenen kültürel peyzaj değişkenlerinin yayaların yürüme deneyimi ve güzergah beğenisinde etkili olduğu saptanmış ve yaya anketi ile ölçülen 8 algısal bileşeni açıklayan kültürel peyzaj değişkenleri belirlenmiştir. Çalışma, Hanlar bölgesine özgü anlamlı ve yorumlanabilir sonuçlar ortaya koymasına rağmen konuya kentsel tasarım bakış açısıyla yaklaşarak ileriki çalışmalar için önemli katkılar sunmaktadır.

The relationship between cultural landscape and pedestrian density in Istanbul Historical Peninsula-Hanlar district has been evaluated within this research. With this aim, a method was developed to assess the effect of cultural landscape on pedestrian preference density in street segments and pedestrian perceptual evaluation. According to the method developed, analyses including literature survey, physical environment analysis, spatial analysis and survey studies have been conducted. In the first step, Süleymaniye-Hanlar district was determined as the area where the urban attraction points densely located in Historical Peninsula. In the second step, as a result of the analysis conducted in this area Hanlar District was selected as study area to evaluate the relationship between cultural landscape and pedestrian density in street scale. In the third step with the analysis conducted in Hanlar District, human scale, enclosure, diversity, linkage and cultural identity characteristics that is unique to urban space in historical city and their sub-variables were analyzed. In addition, local users’ route and perceptual evaluation about their walking routes have been revealed by pedestrian surveys. Objective data obtained by spatial analysis and survey results are combined and evaluated together. This research performed regressions to yield correlation between cultural landscape and pedestrian density. As a result, it is proved that two cultural landscape characteristics -diversity and connectivity- affects pedestrian’s preference density on the streets and also it was found association between cultural landscape variables and walking experience and route likability of pedestrians. Also, it was revealed statistical association between surveyed perception scores of the 8 perceptual components and measured cultural landscape variables extracted from their routes. This research, not only presented significant and interpretable findings relative to Hanlar District, but also provided contributions for future studies by its urban design approach.