Türkçede Eklerin Kazandırdığı Anlamlar

Abstract

Türkçedeki ekler sözcüğün türünü ve anlamını değiştirebilmekte ve çoğunlukla sözcüğe kazandırdığı anlamlar kestirilebilmektedir. Bu sayede, yeni türeyen sözcüklerin anlamlarını çıkartabilmek için gerekli iki girdi söz konusudur: sözcüğün anlamı ve ekin kazandırdığı anlam. Çıktı olarak elde edilecek olan şey ise, türeyen sözcüğün yeni anlamı ve türüdür. Sözcük ve ek sayısı çok fazla olduğundan elbette ki bu sözcük-ek eşleştirmesini birebir yapmak imkansızdır. Oysa ki sözcükler, anlamsal olarak belirli kavramsal sınıflarda toplanacak şekilde etiketlenirse, bu kurallar bütünü daha kolay şekilde oluşturulabilir. Bu çalışmada esas alınan, türemiş sözcüklerin yer almadığı, sadece kök sözcüklerin ve bu sözcüklerin alt-üst sınıf bilgilerinin tutulduğu bir veritabanı oluşturmaktır. Çalışmanın amacı ise, türetilen yeni sözcüklerin anlamlarını, geçiş yaptığı yeni türü ve anlamsal sınıfı ortaya koyacak kuralları belirlemektir. Bu noktada gerekli olan bilgiler, ortak bir anlamsal sınıf altındaki sözcüklerin alabilecekleri eklerin tesbiti ve bu eklerin sözcükte anlamsal ve işlevsel olarak sebep olduğu değişikliklerin saptanmasıdır. Çünkü sözcük aldığı ekle birlikte isimden eyleme, eylemden isime dönüşebildiği gibi, yeni anlam kazanarak bir başka anlamsal sınıfa da dahil olabilir. Bu çalışma ile, türemiş sözcüklerin anlamları daha standart hale gelebilmektedir ve daha yalın bir sözlük ortaya koyulabilmektedir. Ayrıca sözlüklerde yer almayan sözcükler de, otomatik olarak oluşturulabilmekte ve kullanımı sık olmasa da ortaya koyulabilmektedir. Eğer sözcük kullanılmıyor veya çok seyrek kullanılıyorsa, bu o sözcüğün var olmadığı anlamına gelmemektdir. Çalışmanın başarı oranı eklerin eklendiği düzeye göre değişmektedir ve 1.düzey eklenen eklerde %88.2 ve 2.düzey eklenen eklerde %81.4 şeklindedir.

In Turkish, the meanings that the suffixes -which changes the type and the meaning of the words they are attached to - add to the words can usually be predicted. In this way, to understand the meanings of the new derived words, two inputs are required: the meaning of the word and the meaning that the suffix gives. Output will be the new meaning and type of the derived word. Because the number of words and suffixes is very much, it is impossible to do one to one word-suffix mapping. However, if the words can be labeled as to be aggregated semantically in specific conceptual classes, all of these rules can be created more easily. The basis of this study is to create a database which includes only the base form words and lower-upper class information of these words without keeping derived words. The purpose of this study is to determine the rules that will reveal the new meanings, types and semantic classes of the derived words. The information required on this point is the identification of the suffixes of the words under a common semantic class and determination of the semantic and functional changes that these suffix cause on the word. Because, the words may turn from name into verb, from verb to name or gain a new meaning and be included into a new semantic class together with the suffix it takes. The meanings of the words may become more standardized and a more plain dictionary may be revealed with this study. Moreover words not included in the dictionary are automatically generated and can be revealed though not used very often. If the word is not used or rarely used, this doesn t mean that there s no such word. As will be described in the results part of the study, success rate varies according to the level of the suffixes have been added and it s %88.2 at 1st level added suffixes and %81.4 at 2nd level added suffixes.