Bartın Peyzajında Alan Kullanım Uyuşmazlıklarının Belirlenmesi: Lucıs Modeli

Abstract

BARTIN PEYZAJINDA ALAN KULLANIM UYUŞMAZLIKLARININ BELİRLENMESİ: LUCIS MODELİ Günümüz kentlerinde sürekli artan nüfusa paralel olarak kentsel alan kullanımları kırsal alanlara doğru devamlı yayılmaktadır. Biyolojik, fiziksel, sosyal ya da ekonomik kriterleri göz ardı eden planlama kararları, özellikle deprem, sel, kirlilik vb doğal ve çevresel sorunlarla tehdit edilen kentlerde alan kullanım sorunlarını artırmaktadır. Ayrıca etkisiz planlama kararları ile kentlerdeki yayılma, kent ile etrafındaki doğal ve doğala yakın alanların kaybolmasına neden olmaktadır. Sürdürülebilir kentsel gelişmenin temelini, ekoloji prensiplerini göz önüne alan bir planlama stratejisi oluşturmaktadır. GIS tabanlı uygunluk analizleri dünyada oldukça yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunlardan biri de Florida Üniversitesi’nde peyzaj mimarlığı ile şehir ve bölge planlama bölümündeki bir ekip tarafından oluşturulan LUCIS modelidir. Amaç tabanlı bu model, uygunluk analizlerine yeni araçlar sunmakta ve gelecekte görülmesi muhtemel alan kullanım uyuşmazlıklarını mekansal olarak ortaya koymaktadır. Araştırma alanı olan Bartın kenti, 1991 yılında il olduktan sonra hızla gelişmeye başlamış ve halkın yeni yerleşim alanlarına talebi ile planlama stratejilerine olan ihtiyaç ortaya artmıştır. Araştırmada ana amaç, LUCIS modelinin Bartın kenti için uyarlanması ve kent ile yakın çevresinde tarım, koruma ve yerleşim için uygunluk analizleri yaparak bunlar arasında gelecekte görülmesi muhtemel uyuşmazlık alanlarını tespit etmektir. Buna göre ilk olarak, uygunluk modelleri için amaçlar (model kriterleri) oluşturulmuştur. İkinci olarak, GIS ortamında analizler için gerekli harita altlıkları hazırlanmıştır. Sonraki aşamada, amaçlara ait modeller oluşturulmuş ve bunlar çalıştırılarak uygunluk analizleri yapılmıştır. Daha sonra, uygunluk analizlerinden elde edilen katmanlara ağırlıklar verilerek alan kullanım tercihleri elde edilmiştir. Bu tercihlere bağlı olarak, muhtemel gelecek alan kullanım uyuşmazlıkları ortaya konulmuştur. Sonra, analizlere ait bulgular değerlendirilerek sonuçlar elde edilmiştir. Son olarak gelecek alan kullanımları, planlama ve kullanılan model için öneriler verilmiştir.

IDENTIFICATION OF LAND USE CONFLICTS IN LANDSCAPE OF BARTIN: LUCIS MODEL Today, parallel with rapid population growth, urban areas are continuously expand towards the rural areas. Planning decisions ignoring some of biological, physical, social or economical criteria of lands increase land-use problems especially in cities that threatened by natural disasters and environmental problems such as earthquake, flood, pollution and so on. Additionally, spread of cities with lack of efficient planning decisions results in loss of natural and semi natural areas within and around urban areas. A planning strategy that consider principles of ecology forms the foundation of sustainable urban development. GIS based suitability analyses are extensively used by planners all over the world. One of them is LUCIS model created by e team from Urban and Region Management and Landscape Architecture at University of Florida. This goal-driven model offers new tools for suitability analysis and produces a spatial representation of probable pattern of future land uses. Settlement of Bartın, the study area, started to develop rapidly after becoming a city in 1991 and need for efficient planning strategies arose from people s demand for new residential areas. Main objective of the research can be specified as adaptation of LUCIS model for the City of Bartın with carrying out suitability analysis between agriculture, conservation and urban areas for determination of probable land use conflicts. For this purpose, in the research, firstly, goals and objectives (model criteria) were defined for suitability models. Secondly, map layers required for analyses were created in ArcGIS environment. In next stage, GIS models based on goals and objectives were developed and run for suitability analyses. Then, land use preferences were obtained with applying weights on the results of suitability analyses. According to preferences, areas that will likely have future land use conflicts were determined. Then, findings belonging to these analyses were evaluated and conclusions were drawn. Finally, recommendations for future land uses, planning and also model used in the research were given.