İstanbul Ulaşım Ağının Kritik Yapılarının Önceliklendirilmesi Üzerine Cbs Tabanlı Bir Karar Destek Modeli

Abstract

Afet, toplum üzerinde fiziksel, ekonomik, sosyal ve çevresel kayıplara neden olan, normal yaşamı durdurarak veya kesintiye uğratarak toplulukları etkileyen doğal, teknolojik ve insan kökenli olayların sonuçlarıdır. Sonucun etkisinin azaltılması birçok açıdan insanlara bağlıdır. Birçok fay hattının bulunduğu ülkemiz de deprem kuşağında sayılmaktadır. Gerek nüfus yoğunluğu gerekse yarattığı ekonomik katmadeğer ile ülkemizin en önemli ili olan İstanbul’da da önümüzdeki 50 yıl içerisinde büyük ölçekli bir deprem beklenmektedir. Olası bu deprem sonucunda, 15 milyonun üzerindeki nüfusunun hayati tehlikesini azaltmak, yaşanacak ekonomik kayıpları en aza indirmek, bireyden, devlet seviyesine kadar herkesin bazı hazırlıklar yapmasını gerektirmektedir. 17 Ağustos ve 12 Kasım depremleri, afet yönetimi konusunda dünyadaki başarılı örnekler arasında olmadığımızı göstermiştir. Binalarımızın yapısal kalitesinin düşüklüğü kadar, gerekli yardımın gerektiği zamanda gerekli yerlere ulaştırılmasında yaşanan sorunlar, afet lojistiğinde de başarılı olamadığımızı göstermiştir. Yaşananların tekrarlanmaması için İstanbul ili ulaşım ağı bütünüyle incelenmiş ve kritik yapıların belirlenmesi için bir model kurulmuştur. İdeal olan durumda tüm yapıların kontrolü ve yeniden inşası gerekmektedir ancak bu finansal, insan kaynağı ve zaman açısından mümkün değildir. Bu nedenle bir önceliklendirme yapılması gerekmektedir. Ulaşım ağının önemini belirlemek için İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nden (İBB) farklı birimlerden uzmanlar ile birlikte dört temel kriterli bir model geliştirilmiştir. Modele girdi olacak veriler ise İBB Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME), İBB Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Daire Başkanlığı’ndan alınan CBS veriler kullanılarak yapılan analizler sonucunda oluşturulmuştur. Sonuç olarak, 897’si köprü ve viyadük, 2027’i yol parçası olmak üzere toplamda incelenen 2924 ulaşım ağı elemanından 32’sinin yüksek derecede, 375’inin ise daha düşük derecede kritik öneme sahip olduğu belirlenmiştir.

Disasters are the consequences of a natural or man made events that create physical, economical, social and natural loss, disrupt normal life and effect civilizations. Hence, people can mitigate its effects. With many fault lines located under, Turkey is considered to be on an earthquake zone. With its population and economical input, Istanbul is the most important city in Turkey, and expecting a major earthquake in 50 years. Decreasing the fatal risk of 15 million people living in Istanbul and economical risks require precautions to be taken from individual level to state level. August 17, and November 12 Earthquakes showed that Turkey is not amongst the countries that show successful disaster management examples. In addition to the low build quality of our buildings, problems faced in transporting required supplies to required destionations in required time, showed that we have failed in disaster logistics as well. In order to prevent the mishaps to occur, the transportation network of Istanbul has been investigated thoroughly and a model is presented to determine critical network elements. As financial, human resource and time resources are limited, a prioritization is needed. To determine the important network elements, a model with four main criteria is developed with decision makers from Istanbul Metropolitan Municipality. Data that will act as input to the model is obtained from Transportation Coordination Center and analysis results from Geographical Information Systems data. 2924 network elements are investigated and 32 of them found to have highest critical importance and 375 to have critical importance.