Havaalanlarının Performans Analizinde Bulanık Çok Ölçütlü Karar Verme Yaklaşımı

Abstract

Havaalanları, havayolu sisteminin karmaşık, dinamik ve en önemli yapılarıdır. Havaalanlarında sistem bütünlüğü içinde sunulan hizmetlerde işlevselliğin ve kalitenin birarada sağlanması gerekir. Havaalanları, günümüzde yalnızca ulaşım ihtiyaçlarının karşılanması amacının ötesinde kazancı artırmak üzere daha ticari anlayışla işletilmeleri doğrultusunda bir değişim yaşamaktadırlar. Doğaldır ki, değişen anlayışlara göre hedefler de değişmektedir. Belirlenen hedeflere ulaşılmasında başarılı olunması için, sunulan hizmetlere ilişkin performansların sürekli en üst düzeyde tutulması gerekmektedir. Bu çalışmada havaalanlarının hem kendi iç performanslarının değerlendirilebilmesine hem de benzer havaalanları ile karşılaştırılmasına olanak veren , yolcular, havayolu işletmeleri, havaalanı işletmecisi ve bölge yaşayanlarının beklentilerine ilişkin hizmet ölçütleri ile , operasyonel ve teknik , finansal ve çevresel ölçütlerden oluşan kullanıcıya odaklı bir performans modeli geliştirilmiştir. Bu model ile belirlenen hedefler doğrultusunda havaalanlarının üst düzeyde performans ile işletilebilmesinin çok taraflı sorumluluk gerektiren bir faaliyet olduğunun vurgulanması amaçlanmıştır. Bu modelde, değerlendirilecek çok sayıda ölçütlerin olması ve bu ölçütler için gerekli olan verilerin sayısal ve sözel nitelikli olmaları nedeniyle, model için en uygun yöntemin Bulanık Çok Ölçütlü Karar Verme Yaklaşımının olduğu kanısına varılmış ve bu bağlamda Bulanık TOPSIS ve Bulanık Basit Ağırlıklı Toplam yöntemleri kullanılmıştır. Uygulama olarak iki ayrı çalışma yapılmıştır. Bunlar birisi , İstanbul Atatürk, İzmir Adnan Menderes, Bodrum, Dalaman ve Antalya havalimanlarının karşılaştırılması, diğeri ise İstanbul Atatürk, Atina Venizelos, Viyana ve Münih Havalimanlarının performanslarının karşılaştırılmasıdır.

Airports are the most complex, dynamic and important elements of the air transportation system. Functionality and quality of the services presented in systematic integrity at airports should be provided together. Recently, airports have been transformed from the public investments providing only transportation needs to the investments making trade and earning more profits by providing various types of services. Naturally, according to this transformation, their goals have been changed, too. To be successful in reaching the goals defined for airports, their performances should be at the highest level continuously from the perspectives of the services presented to the customers. In this study, a customer oriented performance model composed of the service, operational and technical, financial and environmental criteria representing the expectations of passengers, airlines, airport operators and regional residents, has been developed for airports. This model enables the airports’ internal performances to be evaluated and their performances to be compared with the other airports’. With this model, it is aimed to stress that operating the airports at the highest performance levels depend on the activities which require multi responsibilities for reaching the goals. Because of the fact that there are many criteria to be evaluated for the model and the data required for these criteria are both objective and subjective, it is decided that the most suitable approach is Fuzzy Multi-Criteria Decision Making. In evaluation of the model, “Fuzzy TOPSIS” and “Fuzzy Simple Additive Weighting ” methods are used. In this study, there are two case studies. One of them is the comparison of the performances of Istanbul Ataturk, Izmir Adnan Menderes, Bodrum, Dalaman and Antalya Airports; the other one is the comparison of Istanbul Ataturk, Athens Venizelos, Vienna and Munich Airports.