Dünyada Ve Ülkemizde Müzik Telif Hakları

Abstract

Sözlük anlamı ile telif hakkı, bir sanat yada düşün eserini yaratan kimsenin bu yapıttan doğan haklarının tümüdür. Telif hakkı eser sahibini korur ancak korunan eser sahibinin eserleridir. Telif haklarının kaynağı, 15.yy'da Avrupa'da matbaanın icadına bağlanmıştır. Ne var ki basım tekniği, yüzyıllarca önce Avrupalıların bilmediği dönemlerde Çin ve Kore'de kullamlmaktaydı. Bazı uzmanlar ise telif hakkı fikrinin her zaman mevcut olduğunu ama uzun süre kanunlarla ifade edilmediğini öne sürmüşlerdir. Bugün gelişmekte olan her ülke milli üretimini arttırma ve dünyadaki bilgi kaynaklarına giriş sağlama zorunluluğu ile karşı karşıyadır. Bu gelişmeler, dünyanın her yerinde eğitim kurumlarına ve yaratıcı topluluklarına büyük yükler getirmiştir. Telif hakkı, insan zihninin ifade tarzlarım koruyarak, ülkelere kendi isteklerini fikirlerini ve başarılarını bütün dünyaya iletme fırsatım verir. Dünyada müzik alanındaki telif kavramım başlatan kişi büyük Fransız besteci CLAUDE DEBUSSY' dir. Paris'te bir lokantada kendi eserlerinin hiçbir şekilde ödeme yapılmadan icra edilmesi onu rahatsız eder ve mekan sahipleri ile mahkemelik olur. Böylece dünyada müzik telifini yaratan süreç, bir Fransız mahkemesinin kararıyla başlamıştır. Telif haklan konusunda ciddi çalışmaları olan ve ülkemizdeki meslek bMMerinin de üyesi olduğu başlıca 2 konfederasyon bulunmaktadır: - CIS AC (Dünya Temsili Telif Haklan Meslek Birlikleri Konfederasyonu) - BIEM (Dünya Mekanik Telif Haklan Meslek Birlikleri Konfederasyonu) Aynca dünyada telif haklan üzerine yaptığı çalışmalarla eser sahibinin her türlü maddi ve manevi haklanm koruyan birçok meslek birliği bulunmaktadır. Bunlardan başlıcalan şöyle sıralanabilir: - AMRA, Amerika Birleşik Devletleri - GEMA, Almanya - PRS, İngiltere - SACEM, Fransa - IMRO, İrlanda - PvAO, Rusya vii - SGAE, İspanya - KODA, Danimarka Ülkemizde ise telif haklarının başlangıcı dünyadakinin aksine çok yenidir. 1850 tarihli telif hakkıyla ilgili ilk hukuk metni 1957 tarihli Telif Nizamnamesi - 1910 tarihli Hakkı Telif Kanunu 1 95 1 tarihli 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu 1986 tarihli Sinema, Video ve Müzik Eserleri Kanunu Yukarıda adı geçen kanunlar, ülkemizde şimdiye kadar gerçekleştirilen telif haklan kanunları kronolojisi olarak açıklanabilir. Bunların yanısıra ülkemizde halen faaliyet gösteren çeşitli meslek birlikleri bulunmaktadır, bunlardan bazıları kuruluş tarihleri ile birlikte şöyledir. - MES AM (Türkiye Mûsikî Eseri Sahipleri Meslek Birliği, 1 987) - MSG (Müzik Eseri Sahipleri Grubu, 1 999) - MÜ- YAP ( Bağlantılı Hak Sahibi Fonogram Yapımcıları Meslek Birliği, 2000) Müzik alanında birden fazla meslek birliği olmasının getirdiği bazı olumsuzluklar da mevcuttur. Rekabet, genel olarak pek çok hizmetin iyileşmesini sağlarken, öte yandan da eser sahiplerinin, eserleriyle ilgili olarak kullanılan eserlerin tespit edilmesini ve bu eserlere ilişkin bu kurumlarla lisans sözleşmesi yapılmasını çok daha güçleşmiştir. Ülkemizdeki telif haklarıyla ilgili sevindirici bir haber ise geçtiğimiz Mart aymda TBMM'den geldi. Korsan yayınla mücadele edilmesi amacıyla bazı kanunlarda değişik yapılmasını öngören yasa tasarısı, TBMM Genel Kurulu'nda kabul edildi. Kültür ve Turizm Bakanı Erkan Mumcu, fikri mülkiyet konusunda örnek alınacak bir yasa çıkardıklarına inandığını ifade etti. Tüm bunlardan yola çıkarak telif hakkı kavramının insan haklarının önemli bir parçası olduğunu söylemek yanlış olmaz. Mevcudiyet sebebi ise dürüstlük ve ananevi "şahsi mülkiyet" kavramı ile izah edilebilir. Fikri haklan koruma yolunda gerek ulusal gerekse uluslar arası alanda büyük çapta örgütlenme gerçekleştirilmiştir. Teknolojik gelişmenin açtığı yeni ufuklar ve şartlara göre bu hakların korunması için yeni düzenlemelere devam edilmeli ve gereken tedbirler alınmalıdır. Sanatın ilerleme ve gelişmesinde büyük katkıları olduğu da yadsınamaz.

By definition, the term 'copyright' refers to the exclusive rights to an artistic work or an intellectual property, granted by law to the author thereof. Copyright protects the author of said works. Origin of copyright dates back to the invention of printing press in the 15th century in Europe. However, printing technique had been used in China and in Korea centuries before the Europeans did. Some commentators point out that the idea of copyright was always there, but it was not defined by law for a long time. Today all developing countries in the world face the necessity of increasing its national production and gaining access to international information sources. The necessity in question puts a heavy burden on the shoulders of educational institutions and creative people throughout the world. Copyright protects the expressional styles of human mind to provide the countries with an opportunity to express their own wishes, ideas and successes to the world. Copyright was introduced to the world of music by the famous French composer Claude Debussy. Disturbed by the fact that his works were performed at a Paris restaurant without making any payment to him, Debussy sued the proprietor of the restaurant. Thus the legal process that would lead to creation of music copyrights started with an order adjudged by a French court. There are two principal confederations in the world, to which Turkish publishing societies are members too: - CIS AC (international confederation of societies of authors and composers) - BIEM (international organization representing mechanical rights societies) There are also many other publishing societies protecting all kinds of material and moral rights of authors of artistic works, including: - AMRA, United States of America - GEMA, Germany - PRS, United Kingdom - SACEM, France - IMRO, Ireland - RAO, Russia IX - SGAE, Spain - KODA, Denmark Unlike the rest of the world, the copyright system is new in Turkey. - First legal text concerning copyright was issued in 1 850 - Copyright Regulations passed in 1 857 - Copyright Law passed in 1 9 1 0 - Law on Intellectual Properties and Artistic Works no. 5846, passed in 1951 - Law on Cinema, Video and Musical Works passed in 1986 The laws mentioned above can be considered the chronology of laws passed in Turkey to date for copyright. Furthermore, there are a number of publishing societies in Turkey. Some of the said societies are as follows: - MES AM (Society of Turkish Authors of Musical Works), established 1987 - MSG (Society of Authors of Musical Works), established 1999 - MÜ-YAP (Society of Producers of Phonograms), established 2000 The fact that there are more than one publishing societies for musical works cause certain problems to emerge in Turkey. On the one hand competition ensures many services to improve, on the other hand it is now very difficult to find out who use the protected works and to enter into license agreements with said users. A good news for copyrights came from the Turkish Parliament in March this year. A draft law containing a number of amendments to certain laws, designed to fight against pirates, was approved by the General Assembly of the Parliament. Mr. Erkan Mumcu, the Minister of Culture and Tourism, announced that his government believed to have enacted a very good law on intellectual properties. Under the light of the facts explained above, one might comment that the notion of copyright is an important part of the human rights. The reason of its existence can be explained with the notions of honesty and moral personal property. A wide-scale organization was established in both national and international platforms to protect intellectual property rights. New arrangements should be made and necessary measures should be taken in order to protect said rights in the presence of new horizons and facilities brought by technologic innovations. It is undeniable that said new horizons and facilities contribute to improvement of the arts too.