Sağlık Bilişim Sistemleri Etkinliğinin Bulanık Modellemesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı genel olarak sağlık hizmet sistemlerinin geliştirilmesidir. Son 25 yılda, bilgisayar ve yazılım endüstrisindeki gelişmelere paralel olarak, sağlık bilişim sistemleri (SBS) de, sağlık hizmetlerinin kalitesinin geliştirilmesi ve hastalara daha güvenli hizmet verilebilmesi için kullanılmaktadır. SBS, yönetsel ve klinik işlemlerin daha güvenli ve daha verimli yapılmasını olanaklı kılmıştır. Ancak, SBS’lerin sağlık çalışanlarının (eczacı, doktor, hemşire) iletişimi ve klinik iş akışları üzerindeki etkileri henüz yeterince araştırılmamıştır. Ayrıca, SBS kurulumu önemli miktarda bütçe gerektirmektedir. Ancak, buna rağmen çeşitli çalışmalarda SBS kurulumlarının çoğunlukla başarısızlıkla sonuçlandıkları raporlanmıştır. Bu çalışmada, SBS’ler, gerçekleştirilen uygulamalar ile her iki açıdan da incelenmektedir; SBS’lerin sağlık çalışanları üzerinde etkileri ve SBS kurulumlarının hastane açısından riski. Çalışmada, SBS uygulamalarının istenmeyen etkilerinin analiz edilmesi için kavramsal model bir model geliştirildi ve Amerika’da bulunan iki hastaneye uygulandı. SBS kurulumlarının riskinin önceden belirlenebilmesi için ise bulanık tabanlı yeni bir risk belirleme modeli geliştirildi ve Türkiye’deki bir hastaneye uygulandı. Çalışmada risk belirleme modelinin yanı sıra, SBS’lerin başarılı bir şekilde kurulumu için hastanelere yol haritası geliştirildi. Çalışma hastanelerde SBS’lerin başarılı bir şekilde uygulanabilmesine, SBS’lerin sağlık çalışanlarını nasıl etkilediğini açıklayan kavramsal model ve SBS kurulumu risk modeli ile katkıda bulunmaktadır. Risk tahmin modeli ile SBS’lerin riski önceden belirlenebilir ve yol haritasında önerilen metotlar ile SBS kurulumu, organizasyonda sistematik bir şekilde gerçekleştirilebilir.

The focus of this thesis is the improvement of health care in general. In the last 25 years, parallel to the development in the computer and software industry, health information systems (HIS) were used to improve the quality of health care and to allow a safer care for patients. HIS implementation gives a benefit to manage administrative and clinical processes more accurate and more efficient. However, its effects on communication of the care practitioners (pharmacists, nurses, physicians) and clinical work flows are still not enough investigated. Furthermore, HIS implementations are very expensive and most of the time, they are not successful. This thesis tries to take both sides into account: effects of HIS on care practitioners and the risk of HIS implementations for hospitals. In the study, a conceptual model was developed to analyze the negative effects of the HIS and applied in two US hospitals. Also, a new predictive risk assessment model based on fuzzy approach for HIS implementation was improved and applied in a Turkish hospital. Beside predictive risk assessment of HIS project, a road map to implement HIS successfully in a hospital is also provided in the study. This study contributes to optimization of HIS implementations in hospitals by providing a conceptual model which shows how HIS affects care practitioners and by providing a predictive risk assessment method for HIS implementation. The risk prediction method can be used by hospital management before planning a HIS implementation and road map methods can be helpful to implement HIS in hospitals systematically.