Enerj Etkinliğinin Ölçümünde Veri Zarflama Analizi Modellerinin Kullanım

Abstract

Enerji verimliliğinin önemi, özellikle 1970'li yıllarda ortaya çıkan petrol krizi ile kaynakların sınırlı, talebin sınırsız olduğu iktisadi varsayımın doğruluğu ve insanoğlu enerji arzının tehlikeye girmesi ile daha bilinçli bir şekilde anlaşıldı. Gün geçtikçe enerji kaynaklarına bağımlılık artmış, enerji piyasaları global olay ve politikalar ile birlikte durağan rejimden daha dalgalı rejime geçerek sonuçları önceden tahmini zorlaştıran daha belirsiz bir hale bürünmüştür. Monopol piyasa koşullarında sürekli rakip firmalar ile fiyat ve kalite konularında mücadele eden imalat sanayi firmaları, yüksek enerji tüketim oranları ile değişen dünya konjüktründen en fazla etkilenen endüstrilerin başında gelmektedir. Piyasaya kaliteli ve düşük maliyetli ürün veya hizmet sunmak isteyen sektör firmaları çok değişkenli piyasada gelir pasta payını büyütmek için enerji verimliliği üzerine çalışmalar yürütmektedir. Enerjinin etkin kullanımını ele alan çalışmaların amacı, enerji piyasasının fiyat ve arz değişimlerini sönümleyerek aynı sektördeki diğer firmalara göre üstün konuma gelmektir. İmalata dayalı sanayide farklı büyüklük ve farklı proseslere sahip birçok firmanın birbiri ile enerji kullanımının etkinliğinin karşılaştırılmasının yapılması birçok zaman güç olmaktadır. İmalat süreçlerine giren girdi ve çıktı değerleri, her zaman aynı birim kullanımı ile ölçülememektedir. Bu gibi koşullarda doğrusal programlama tabanlı parametrik olmayan veri zarflama analizi yöntemlerinin kullanılması faydalı olmaktadır. Bu tez çalışması kapsamında veri zarflama analizinin tanımı, çalışma prensibi ve enerji etkinliğinin ölçümünde kullanılması uygun olacak veri zarflama analizi yöntemlerine yer verilmiştir. Ayrıca literatürde enerji ve çevre konusunda veri zarflama analizi ile yapılmış çalışmalar incelenmiş, kullanılan yöntemler ile birlikte tanımlanan iş süreçleri hakkında bilgiler verilmiştir. Enerji etkinliğinin ölçülmesine uygun veri zarflama analizi yöntemleri kullanılarak, İstanbul Sanayi Odası imalat sanayi 2009 yılı ?İlk 500 ve İkinci 500? raporunda adı geçen firmalar arasından seçilen bir grup sanayi kuruluşu için enerji etkinliği analizi yapılmıştır. Son bölümde ise, yapılan çalışmaların çıktıları kullanılan yöntemler ışığında irdelenmiş ve enerji etkinliği ölçümü çalışmaları için öneriler sunulmuştur.

The significance of energy efficiency has been understood with the one of the most well known assumption in economics, ?sources are limited, demand is infinite? when human being?s energy supply was dramatically low during 1970s? oil crisis. In last decades while dependency to the energy resources has been increasing, energy market behaviors have been changing from stable trend to more fluctuating regime, which making projection for decision making is extremely risky, by global incidents and politics. One of the industries which influenced from kaleidoscopic conjuncture of the World with price and quality to obtain proportion from monopole market pie through high level energy consumption and dependency to energy markets is manufacturing industry. Manufacturing companies maintain energy efficiency projects to reduce the dependency to energy resources, indirectly to unpredictably changing manufacturing costs through energy inputs. The purpose of these projects is to suspend marginal changes in energy costs and supply security effects caused by fluctuating energy markets to gain valuable advantage to increase the market share among the other industry companies. There are various types of companies with diverse scales of production and different processes to manufacture goods or provide services. This issue causes a disadvantage in benchmarking of energy efficiency, yet process input and output variables? units may not be able to be compared with parametric models. In these kinds of cases linear programming based non-parametric data envelopment analysis models bring advantage in benchmarking. In the context of this thesis, principals and fundamentals of data envelopment analysis and some suitable methods to evaluate energy efficiency are explained. Moreover, peer reviewed researches in energy and environment issues with data envelopment analysis are analyzed and used methods, process explanations are specified. In addition, an energy efficiency evaluation research is explained with some of the specified data envelopment analysis methods among selected enterprises which were published in Istanbul Chamber of Industry?s Turkey?s top 500 and second 500 industrial enterprises reports. In the last part of this thesis, according to selected methods, outputs are evaluated and some suggestions for the prospect energy efficiency studies are shared.