Atıksu Ve Yağmursuyu Toplayıcı Sistemlerinin Tasarımı Ve İşletilmesinde Kullanılan Bilgisayar Destekli Modellerin Değerlendirilmesi Ve Bir Örnek Uygulama

Abstract

Bu çalışmada atıksu ve yağmursuyu toplama sistemlerinin planlanmasında kullanılan yöntemler açıklanmıştır. Ülkemizde alt yapı hizmetlerinden sorumlu ulusal ve yerel çeşitli kuruluşlar (İller Bankası, İSKİ, ASKİ, BUSKİ vb.) tarafından kabul edilen tasarım kriterleri belirlenerek bir karşılaştırma yapılmıştır. Hidrolik ve hidrolojik tahkiklerde kullanılan modelleme programlarının bazıları hakkında (MIKE 11, InfoWorks CS, MOUSE, MIKE SWMM, WMS, AULOS, BOSS StormSHED, Boss HEC-RAS vb.) bilgiler verilmiştir. Model gerçek dünyadaki bir olgunun yapı ve işleyişinin ilgili olduğu bilim sahasının kavram ve kanunlarına bağlı olarak ifade edilmesidir. Bu noktadan yola çıkarak atıksu ve yağmursuyu toplama sistemlerinde modeli oluşturan çeşitli yaklaşımlar incelenmiş ve programlar model yaklaşımlarına göre değerlendirilmiştir. Gerçekte ölçülmüş bazı yağış ve akış verileri kullanılarak programların ölçülmüş yağış verileri ile ürettikleri akış verileri karşılaştırılmış, modellerin güvenilirliği bu şekilde değerlendirilmiştir. Bursa İli’nde 10 Şubat 2006’da meydana gelen bir yağış olayı sonrası meydana gelen atıksu taşkınının nedeni InfoWorks CS modelleme programı kullanılarak araştırılmış ve çözüm önerileri sunulmuştur.

Model is the description of an event or a systems’ functionality which occurs in real world by the laws or theorems of the governing science branch. Models simplify what they are trying to tell under certain suppositions that’s why modelled events are usually so complicated. In this thesis first of all governing equations which are the bases of sewerage and storm water modelling systems are given. A comparison is done between the design criteria of various local and national directorates (İller Bankası, BUSKİ, İSKİ, ASKİ) which are in charge of sewerage and storm water construction. Some brief information is given about a number of modelling softwares (MIKE 11, InfoWorks CS, MOUSE, MIKE SWMM, WMS, AULOS, BOSS StormSHED, Boss HEC-RAS etc.) that are used to examine the hydraulic and hydrologic parameters. Modelling approaches on sewerage and storm water collection systems are discussed. By using a comparison between real catchment rainfall/flow measurements and the results produced by the software models, the reliability of the modelling software is evaluated. A case study is done for the city of Bursa. On 10th February 2006 a sewerage flooding occurred after a storm event in Bursa caused by the flow of storm water into the sewerage system.