Türkiye'de katı atık yönetimi ve geri kazanım

Abstract

Yapılan çalışmanın ilk bölümünde konunun tanıtımı yapılmış amaç ve kapsam tanımlanmıştır. İkinci bölümde öncelikle açıklanmasında yarar görülen terminolojinin tanımı yapılmış, katı atık konusunda Türkiye'de yapılan geri kazanım faaliyetlerinden genel olarak bahsedilmiş ve çalışmanın odak noktası olan "geri kazanılabilir evsel atıkların" çeşitleri ve özellikleri aktarılmıştır. Üçüncü bölümde kapsamlı olarak Türkiye'de katı atıkların bertarafı ve geri kazanılması yöntemleri ve esasları üzerinde durulmuştur. Mevzuat incelenmiş ve değerlendirilmiş, Türkiye'de çöpün ve içinde geri kazanılabilir malzemelerin durumu araştırılmış, bunun dışında ülke genelindeki mevcut toplama ve ayırma sistemleri belirlenmiş ve başarılı çalışmalardan örnekler verilmiş ve mevcut sistemin sorunları dile getirilip dördüncü bölümde ERRA ve faaliyetleri tanıtılmıştır. Beşinci bölümde ise yeni bir yönetim modeli oluşturulmuş ve son bölümde yapılan çalışmalara göre önerilen modelin değerlendirmeleri yapılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda mevcut durumda katı atıkların geri kazanılması ve bertarafı konusunda bilimsel ve sağlıklı yöntemlerin yeterince uygulanmadığı, mevzuat çerçevesinde öngörülmüş önlemlerin alınmadığı ve yükümlülüklerin yerine getirilmediği veya yeterli imkanların mevcut olmadığı sonucuna varılmıştır. Gerek ekonomik bir kaynak olarak gerekse bir çevresel problem olarak katı atık yönetimine yeni bir yaklaşım getirmek üzere bertaraf ile yükümlü yerel yönetimlerin ve geri kazanma ile yükümlü endüstri kuruluşlarının ortaklaşa çalışabilmelerini sağlayacak yeni bir idari organizasyon çatısı tanımlanmış ve sonuç bölümünde değerlendirilmiştir.

The goal of this study is to analyse the recent Solid Waste Management System and the Recovery of Household Wastes, and to identify whether the system is functionary and efficient. Thus, initially legal, organisational, social and technical characteristics of the system have been highlighted to a certain extent. Secondarily foreign Solid Waste Management approaches have been studied. Aided by the foreign principles and applications, and accorded them with the background of the studies on the problems of the recent Management approach, a new Management model has been proposed. The following headlines are the principles of the Integrated Solid Waste Management fact, which have been subject to this study. Responsibility should be shared: 1. Consumer maintains freedom of choice and sorts at or near home. 2. Local authorities supported by the industry collect, sort and continuously communicate to consumers. 3. Consumer goods industry design their products for recovery and recycling. 4. Consumer goods industry and publishers will, if necessary, add to their pricing the incremental costs of setting up selective collection and sorting of used packaging and papers. 5. Material suppliers take back materials sorted to specification at market price. 6. National governments set up legal frameworks ensuring one hundred percent participation by all parties involved and providing for infrastructure build-up. 7. Industry and governments support the use of secondary materials. Waste management should be integrated: 1.AII recovery (valorisation) options - recycling, energy recovery, composting - must be available. VIII 2. All waste streams containing used packaging and printed matter ( house holds, offices, small business, instructions) should be integrated into municipal solid waste management systems. 3. All used packaging materials and printed matter should be considered, but only those waste stream elements for which recovery is economically and ecologically effective should be collected and sorted. Process should be environmentally effective: 1. Recovery (including recycling) must provide a net benefit to the environment. 2. Ecological benefits should not be disproportionate to the economic impact. 3. Research and development for assessment methodology should be developed and should help in evaluating the environmental impact of alternative recovery options in different local circumstances. 4. Sorting facilities should provide health and safety working conditions. Total system should be economically efficient: 1. Collection of sorted recyclables should be integrated with normal waste collection. 2. Industry and trade may create a national organisation responsible for the coordination of recovery. 3. The management of any industry financial participation in the incremental costs of the selected collection and the sorting of the recyclables. 4. Any Local authority should submit detailed plans for an integrated waste management programme including costs (with and without used packaging and printing matter collection and sorting). 5. Local authorities and industry and trade should increase the systems efficiency by considering regional approaches, promoting quality and making the costs of the implementing programmes transparent. IX 6. All systems should use standardised methods to continuously monitor, evaluate and control activities to measure progress and increase efficiency. Trade barriers must be avoided: 1. Reuse and recovery (including recycling) schemes must not create barriers to trade. 2. Legislation must not hinder or distort competition between recyclables. 3. Any recovery methods must be available to each member state and the most appropriate method of safety disposal should be permitted when recovery is not environmentally effective and/or economically efficient. 4. Quotas and other limitations of market choice should be avoided. Secondary material markets have to be stimulated: 1. User should demand secondary materials at competitive price and quality. 2. National governments should encourage the use of secondary materials and eliminate unjustified restrictions on procured material specifications. 3. All systems should be managed to assure the most appropriate level of quality of materials recovered. 4. Build-up of selective collection and sorting capabilities should be progressive and allow for the integration of experiences gained in order to help keep sorted materials supply and recycled material demand in balance. Guided by these essential principles it is concluded that recent Turkish Solid Waste Management should be modified backed up by legeslative tools. Thus, a new integrated management approach is proposed within this study. The system proposes that local authorities should be assisted by a nationally organised industrial trust. Financially aided by the industry, local authorities would then be able to build up initial solid waste management facilities. The cooperation between the municipalities and the industry will be supplied by an organisation directed and controlled by a Local Solid Waste Management Council occupying official representatives of the state, local authorities, industrial institutions and non-governmental organisations which will provide a democratical platform to propose and decide on policies for solid waste management on local basis. The representatives of each local council will then form a National Council to report their activities to the Ministery of Environment on annual basis. The national council is also responsible to organise seminars to inform their ongoing activities to the public which would also result in exchange of knowledge and experience between independent local councils. Thereby a scientifical national database involving the quantity and quality of potential wastestream and the accomplishment of the projects would also be provided. The Figure below is the organisation chart for the proposed solid waste management. PRMEMNSIER MNSTRY OF ENVIRONMENT NATIONAL COUNCIL OF SCUD WASTE MANAGEMEN LOCAL COUNCILS OF SCUD WASTE MANAGEMENT SCUD WASTE MANAGEMENTINC scud waste managementtrust MMCFAUTES RESEARCH AND DEVELOPMENT I COLLECTION AND SORTING LANDFILL COMPOSTING OTHER RECYCLING WASTE DV6RSO OOMPOS7S OTHER LEGAL INSPECTION AND CONTROL LOCAL UNVERSrHES LABORATORIES PRN/ATE RESEARCH COMPANIES LB3EWTTVECONSULTAN1S LAWYERS ! RECYOJN3COMPAMES WASTE CONTRACTORS OTHER FWVATE COMPANIES It is believed that central govemning approach may lead the decision makers to propose broad management strategies with lowest level of details. Thus such an approach may sometimes be unable to provide the necessary solutions or precautions to problems originating from local differences. Furthermore, in Turkey, it is observed that centralised management approach is a constraint to set up a proper inspection and monitoring system quite often. That is why the organisationally and technically integrated solid waste management system proposed in this study, goals to provide local authorites to be responsible of their local problems with the partnership of the XI industrial funding, the collaboration of other local authorities, the local representatives of the central authority and the public, and the coordination of central government. The necessity to provide a central inspection on the local authorities or the industry will then be obsolete since this new organisational framework uses economical tools to encourage the local authorities to provide new projects. XII BOLUM 1 GİRİŞ 1.1 Anlam ve Önem İnsanın toplumsal ve bireysel olarak refah seviyesini arttırma eğilim ve eylemleri, daima yenilenen tüketim araçlarının ve alışkanlıklarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bir tüketici olarak insanın bu anlamdaki arayışları eşzamanlı çevresel sorumluluklarını arttırmaktadır. Gelişme süreçlerine bağıntılı olarak toplumlar, gerek niteliksel gerek niceliksel çeşitlilik açısından tüketimlerini arttırmakta ve dolayısıyla daha fazla ve daha yeni atıklarla karşılaşmaktadır. Artan atık bertaraf problemlerine ek olarak tüketilen her madde belirli miktarda çevresel ve endüstriyel kaynağın yok olmasına neden olmaktadır. Bu çerçevede toplumsal refahı ve gelişme sürecini kısıtlamaksızın atık niceliğinin ve çeşitliliğinin azaltılması, çevresel ve endüstriyel kaynakların verimliliklerinin arttırılması gerekmektedir. Atık üretimini ve yeni kaynak tüketimini azaltmanın en etkin yolu geri kazanım ve yeniden kullanımdır. Üretim ve tüketim süreci sonunda oluşacak atıklar yeniden değerlendirilebilir kalitede (hammadde veya yan ürün elde edilebilir, yeniden kullanılabilir, enerji üretilebilir, vb.) olduğu sürece bertaraf ihtiyacı ve doğal kaynaklara duyulan talep azalacaktır. Ancak, konunun sadece çevresel ve/veya teknik boyutları ile ele alınması doğru bir yaklaşım değildir. Zira, üretim ve tüketim süreçleri doğrudan toplumsal ve ekonomik etmenlerle ilişkilidir. Çevresel kaynakların korunması adına yeniden değerlendirilebilir malzemelerin gerek sanayi gerek tüketici tarafından son ürün olarak tercih edilebilmesi için