Türk Makam Müziği İle İlgili Kayıt Yapım Yöntemlerinin İstatistik Yoluyla Değerlendirilmesi: Örnek Olarak Kanun İncelemesi

Abstract

Kanun sazına odaklı bir şekilde mikrofonlama tekniklerinin Türk Makam Müziği sazlarına uygulanmasını tartışmak için bir beğeni anketiyle gerçekleştirilen bir alan çalışması yapılmıştır. Kanun kaydederken uygulanabilecek A-B tekniği, ORTF tekniği, Blumlein tekniği ve XY tekniği seçilmiş, kanuna göre ön, yan ve üst tarafta uygulanmıştır. Kanunda sıklıkla kullanılan teknikleri içeren Nihavend, Rast ve Hicaz makamlarında üç adet kısa etüt yazılmıştır. Ankette kullanılacak kayıt örnekleri İTÜ-MİAM kayıt stüdyosunda kaydedilmiştir. Anketin ilk bölümünde stereo teknikleri kullanan sorular ve beğenilen seçeneklerin çeşitli sıfatlarla puanlaması istenmiştir. Anketin ikinci bölümünde ise esas olarak mono kayıtlar dinletilmiş, kıyaslamaları sorulmuştur. Araştırmanın üçüncü aşamada alana çıkılmış ve kanun kayıt işiyle alakalı olabilecek kanuniler, ses mühendisleri ve dinleyiciler (her gruptan otuzar kişi) ile görüşülmüş, stüdyo kaydı dinletilmiş ve kıyaslamalar sorulmuştur. Sonuç olarak, mono kayıtlar stereo kayıtlara göre daha çok tercih edilmektedir. Bu konuda her üç denek grubu da hem fikir görünmektedir. Bu kayıtlarda mızrap sesini olduğundan az aktaran mikrofonlar özellikle kanuniler tarafından çok beğenilmiştir. Stereo kayıtlar için de yine aynı mikrofonları kullanan Blumlein tekniği ve XY tekniği ilgi uyandırmıştır.

The first stage tried to collect the existing recording techniques for both stereo and mono that can be applied on kanun. Three small etudes in the makams of Nihavend, Rast and Hicaz using typical kanun playing techniques were written. ITU-MIAM recording studio is used for preparing the samples of different microphone techniques. The field research where three groups involving a kanun recording production were interviewed: Kanun players, sound engineers and non-musicians. Thirty people from each group -ninety people in total- were asked the same questions on their kanun preferences for a possible solo kanun recording made in a studio. The conclusion of this work presents suggestions for working methods to approach recordings involving the kanun. The set that defines various artistic choices of all groups are compared and interpreted.