Enerji Verimliliği Sözleşmelerinin Bütünleşik Bir Dış Kaynak Kullanım Modeli İle Analizi

Abstract

Bu çalışmada, enerji paradoksu ya da diğer adı ile enerji verimlilik boşluğu sorunu incelenmiştir. Enerji paradoksu, enerji verimliliği projeleri maliyet etkin ve kârlı olsa da çeşitli etkenler nedeniyle firmalar tarafından bu projelerin uygulanmaması ya da uygulanmaya karar verilse bile çok yüksek minimum çekici verim oranlarına sahip olması şeklinde açıklanabilir. Enerji verimliliği danışmanlık şirketleri, bir dış kaynak kullanım şekli olan enerji performans sözleşmeleri ile bu paradoksu çözebilir. Sabit ücretli ve performansa dayalı pay şeklinde yapılan iki enerji verimliliği sözleşme tipi, enerji paradoksunu açıklamakta literatürde oldukça incelenen asil-vekil (vekâlet) teorisi ile gerçek opsiyonların bütünleşik olarak ele alındığı bir modelle incelenmiş ve bir enerji verimliliği projesi örneğinden yola çıkılarak modelin analizi yapılmıştır. Uygulama örneği olarak bir firmanın tükettiği enerjinin bir kısmını kullanan elektrik motorunun, bir enerji verimli motor ile değiştirilmesi projesi seçilmiştir. Literatür ve gerçek hayata dayalı veriler kullanılarak gerçek opsiyonlara dayalı modelin analizi sonucu, enerji performans sözleşmesinde elde edilen opsiyon değerlerinin klasik sabit ücretli anahtar teslim projelere göre üstünlüğü ortaya konmuştur. Başka bir sonuç olarak, belirsizlik arttıkça her iki opsiyon değerinin arttığı gözlemlenmiştir. Ayrıca iki sözleşme tipinden elde edilebilecek kazançlar birbirine eşitlenerek denklemden çekilen pay oranı hesaplanmış ve sözleşme tipinde karar verme ölçütü olabilecek hem asil hem de vekil için optimum pay oranları farklı belirsizlik düzeyleri altında belirlenmiştir. Son olarak farklı düzeylerde riske göre düzenlenmiş faiz oranlarına göre opsiyon değerlerinin duyarlıklarına bakılmıştır. Faiz oranı arttıkça opsiyon değerlerinin düştüğü gözlemlenmiştir.

In this study, energy paradox or energy efficiency gap is investigated. Energy paradox can be explained for the energy efficiency projects which are not implemented or implemented with very high hurdle rates by the companies even if they are cost-effective and profitable. Energy service companies (ESCOs) can resolve this paradox by energy performance contracting which is a form of outsourcing. Two contract types in the form of a fixed fee and performance-based share are analyzed using an integrated model of principal-agent theory and real options which are common approaches in the energy paradox literature. The analysis was carried out on the basis of an energy efficiency project example. The application case is selected for a firm who replaces its existing electrical motor with an enegy efficient one. The data used in the study is based on literature and real-life cases. The results of the real options analysis show that the option values obtained from the energy performance contract are higher than the values obtained in the conventional turn-key projects. Furthermore, when uncertainty increases, it is observed that option values of the both contract types increase. In addition, achieved gains in both contract types are equalized and the optimal share rates are determined under different levels of uncertainty and risk in order to find a measure for selecting contract type decision. Finally, the option values at different levels of risk-adjusted interest rates are examined to check the sensitivity. It is observed that when interest rate increases, the option values decrease.