Dış Kaynak Kullanımı Sözleşmelerinin Gerçek Opsiyon Yaklaşımı İle Değerlendirilmesi

Abstract

Dış kaynak kullanımı (DKK) (Outsourcing) kavramı, ilk olarak 1980’li yıllardan itibaren kullanılmaya başlansa da bir yönetim stratejisi ve iş modeli olarak 1990’lı yıllarda yaygınlaşmıştır. Önceleri daha çok destek fonksiyonlarında uygulanmaktayken giderek ana yetkinliği doğrudan destekleyen lojistik, bilgi teknolojileri, insan kaynakları gibi süreçlere doğru genişlemiştir. Günümüzde DKK sözleşmeleri ortalama 3-5 yıllık olup, pazardaki değişimlere göre müşterinin; hizmetin kapsamını genişletme, daraltma, hizmetin kalitesine bağlı olarak hizmet sağlayıcıyı cezalandırma veya ödüllendirme hatta hizmet alımını durdurma (fesih), başka bir hizmet sağlayıcıya geçme gibi opsiyonları bulunmaktadır. Bu çalışmada, dış kaynak kullanımı sözleşmelerinin modellenmesi ve değerlendirilmesi için gerçek opsiyonlara dayalı bir yöntem geliştirilmiştir. Günümüzde pazardaki belirsizlikler artmakta dış kaynak kullanımı projelerinin karmaşıklığı artıp süresi uzamaktadır. Çalışma kapsamında bu koşullar altında bir dış kaynak kullanımı projesinin sürdürülebilir ve başarılı olabilmesi için nasıl bir sözleşme hazırlanması gerektiği ve sözleşmenin içermesi gereken esneklikler tanımlanmıştır. Daha sonra bu esnekliklerin toplam proje maliyeti ve hizmet sağlayıcı seçimindeki etkisi önerilen model kullanılarak simülasyon yöntemiyle belirlenmiştir. Farklı pazar tipleri için geleneksel değerleme yöntemi ile gerçek opsiyon yaklaşımının sonuçları karşılaştırılmıştır. Karar vericilerin isabetli kararlar alması açısından özellikle belirsizliğin yüksek olduğu pazarlarda önerilen yöntemin geleneksel yöntemlere göre daha etkin sonuçlar ürettiği gözlenmiştir.

Though used since the 80’s, outsourcing concept has become prevalent as a management strategy and business model in the 90’s. Initially utilized in supporting functions, it has gradually expanded through processes which directly support the main competence areas such as logistics, information technologies and human resources. Today the outsourcing agreements are 3 to 5-year in average and depending on the market changes the customer has certain options such as; to extend or constrict the service scope, to penalize or award the service provider according to the service quality, to terminate the service, to migrate to another service provider. In this study a method based on real options has been developed for the modeling and evaluation of outsourcing contracts. Nowadays, market uncertainties as well as the complexity and the duration of the outsourcing projects have been increasing. In the study, the contracts and their inherent flexibilities which will enable the outsourcing projects to be sustainable and successful under such conditions have been explained. Then the effects of such flexibilities on the total project cost and on the selection of the service provider were calculated using the recommended model through simulation method. Results of the traditional evaluation method and the real option approach were compared to each other for different market types. The recommended method was found to yield more effective results than the traditional methods particularly in markets with high level of uncertainty, a finding that may help decision makers to take accurate decisions.