Bergama Ovacık altın cevherine tiyosülfat liçinin uygulanması

Abstract

Değerli metal içeren cevherlerden altın ve gümüşün çözündürülmesinde 100 yılı aşkın süredir kullanılan yöntem siyanür ile çözündürme yöntemidir. Ancak, siyanürlemenin yavaş bir proses oluşu, bazı cevher türlerine uygulanamayışı ve toksik özelliği nedeniyle çevreye olumsuz etkileri olabileceğinden günümüzde alternatif çözücüler konusunda araştırmalar sürmektedir. Bunlar arasında, tiyoüre, brom, çeşitli tuzlar, Na-siyanat, tiyosülfat sayılabilir. Değerli metal içeren cevherlerin tiyosülfat liçi, klasik siyanürleme yöntemine karşı, toksik olmayan alternatif bir teknik olarak geliştirilmiştir. Bu proses, yabancı katyonların düşük oranda ortaya çıkması dolayısıyla siyanürden üstündür. Aynı zamanda, altın ve gümüş, daha kısa sürede, yüksek verimde çözeltiye alınabilmektedir. Bu çalışmanın amacı, ülkemiz cevherlerine henüz uygulanmamış olan tiyosülfat liçinin Bergama-Ovacık altın cevherine uygulanması olanaklarının araştırılmasıdır. Yapılan deneysel çalışmalarda değişken olarak, tiyosülfat, bakır sülfat, amonyak ve sodyum sülfit konsantrasyonu, sıcaklık, katı/sıvı oranı ve süre alınmış olup optimum çözündürme koşulları belirlenmiştir. 38 mikronun altına kademeli olarak öğütülen cevherle yapılan deneylerde, maksimum Au-Ag çözünme verimi, 1,2M tiyosülfat, İM amonyak, 0,0 İM CuS04, 0,01 M NaS03,1/10 katı/sıvı oram, 800 dev/dak karıştırma hızı ve 20°C'lik sıcaklık koşullarında yapılan liç işlemiyle elde edilmiştir. Bu koşullarda, 4 saatlik çözündürme sonucu %100 Au ve %100 Ag kazanma verimine ulaşılırken tiyosülfat tüketimi 57,33 kg/t, sülfit tüketimi 0,71 kg /t olup amonyağın %10'unun buharlaşmayla kaybedildiği kabul edilerek 68,3 kg/t amonyağın tükendiği belirlenmiş, bakır sülfatın ise geri dönüşümlü olarak tümünün yeniden kullanılabildiği belirlenmiştir. Buna göre, 1 ton cevherin 4 saatlik çözündürülmesi sonucu toplam reaktif maliyeti $174,08 /t cevher olmuştur. Bu, daha önce yapılan çalışmalarda siyanür için $3,24 /t ve tiyoüre için 62,22 /t olup bu cevher için en ekonomik proses siyanür liçi olarak gözükmektedir.

Cyanide has been the major leaching reagent used for recovering precious metals from precious metal bearing ores for 100 years. However, since cyanidation is a slow process, not applicable to some ores and causes environmental problems due to its high toxicity, studies on alternative reagents have been continuing. Thiourea, bromide, some salts, Na-cyanide and thiosulfate can be mentioned in this group. Thiosulfate leaching of precious metals from gold and silver bearing ores was developed as a non-toxic method against classical cyanidation method. This process has adventageous over cyanidation by dissolving less heavy metals during leaching, and also dissolves Au and Ag fast and efficiently. The aim of this study is to investigate the possibilities of applying thiosulfate leaching to Bergama-Ovacik gold ore. Experimental studies were performed by changing sodium thiosulfate, ammonia, cupric sulfate, sodium sulfite concentrations, temperature and solid/liquid ratio and optimum conditions were determined. In the experiments performed with -38 micron ore sample, optimum conditions were found to be 1,2 M thiosulfate, 1 M ammonia, 0,01 M CuS04, 0,01 M sulfite, 1/10 solid / liquid ratio and 20°C temperature. In these conditions, approximately 100%Au and 100% Ag extractions obtained in 4 hours while 57,33 kg/t thiosulfate, 0,71 kg/t sulfite and 68,3 kg/t ammonia were consumed assuming all cupric sulfate was recycled. Total reagent cost was 174,08 $/t of ore after 4 hour-leaching. This was determined as $3,24/t for cyanide and $62,22/t for thiourea in the previous studies, cyanidation seems to be the most economical process for this ore.