Vergi Yükünün Gelir Dağılımı Üzerine Etkisi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de gelir vergisinin kişisel gelir dağılımına etkilerini bulmaktır. Araştırma, gelir vergisinin gelir dağılımı eşitsizliğini azaltma yönünde etkin olup olmadığı konusu üzerinde yoğunlaşmıştır. Bunun için Türkiye’de gelir vergisi artan oranlılığının zaman içindeki gelişimi izlenerek vergi politikalarının bu değişimi nasıl etkilediği araştırılmıştır. Bu çalışmada çeşitli vergi artan oranlılık ölçüleri kullanılmıştır. Birinci grup, etkin artan oranlılık ölçüsü ve Gini katsayısındaki yüzde değişim ölçüsüdür. Her iki ölçü de ortalama vergi oranından etkilenmeleri nedeniyle eleştirilir. İkinci grup ölçüler, ortalama vergi yükünden bağımsızdır. Ölçekten bağımsız ölçüler, Kakwani indeksi, Khetan-Poddar’ın ölçüleri ve Suits katsayısıdır. Bütün ölçekten bağımsız artan oranlılık ölçüleri beyannamelilerin gelir vergisinin 1960 yılında artan oranlı olduğunu gösterir. Gelir vergisi oranları 1963 ve 1980 arasında uzunca bir süre değiştirilmemiştir. Bütün ölçekten bağımsız artan oranlılık ölçüleri bu dönemde gelir vergisinin artan oranlı yapısını kaybettiğini gösterir. 1981’den sonra yapılan düzeltici değişiklikler vergi artan oranlılığını bir miktar düzeltmiştir. Fakat 1986’da ölçülerin hiçbiri 1980’deki düzeylerine ulaşamaz. 1960’daki düzeylerinden ise çok uzaktadırlar. Ölçümler, gelir vergisinin ücretliler için de artan oranlı olmadığını gösterir. Bütün bu bulgulardan, Türkiye’de gelir vergisinin kişisel gelir dağılımı üzerinde olumlu bir etki yaratamadığı sonucu elde edilir.

The purpose of this study is to find out the impact of the income tax on the income distribution in Turkey. The research has focused on whether the income tax was effective to decrease the inequality in income distribution or not. Therefore the income tax in Turkey is evaluated by measuring its progressivity through time and by examining how it was affected by the tax policies implemented by several governments. Several tax progressivity measures are used in this study. The first group of measures are effective progressivity measure and percentage change in Gini coefficient. Both measures are criticised for being dependent on the average tax rate. The second group of measures are independent of the average tax rate. The scale invariant measures are Kakwani index, Khetan-Poddar’s measures and Suits coefficient. All of the scale invariant measures indicate that the income tax paid by tax filers was progressive in 1960. The income tax rates did not change at all between 1963 and 1980, rather long time. All of the scale invariant measures show that the income tax lost its progressive structure in this period. The corrective changes that made after 1981 improved the tax progressivity slightly. But, in 1986 none of the measures had reached their 1980 levels, let alone 1960 levels. The measurements also show that income tax is not progressive for wage earners.,too. All these findings indicate that the income tax in Turkey does not create a positive effect on personal income distribution.