LEE- Gayrimenkul Geliştirme Lisansüstü Programı
Bu topluluk için Kalıcı Uri
Gözat
Konu "Kentleşme" ile LEE- Gayrimenkul Geliştirme Lisansüstü Programı'a göz atma
Sayfa başına sonuç
Sıralama Seçenekleri
-
ÖgeFutbol ve sermaye: Stadyum yatırımlarının gayrimenkul piyasasına etkileri(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2022-06-16) Görkem, Mehmet Kerem ; Kundak, Seda ; 516191011 ; Gayrimenkul GeliştirmeKentler, tüm sosyal ve ekonomik yapısının yanında, fiziki olarak altyapı ve üstyapı projelerinden oluşmaktadır. Kentsel mekanda yer alan altyapı projelerinden biri olarak değerlendirilen stadyumlar, spor amaçlı kullanımlarının yanında, aynı zamanda bulundukları kentler için birer nirengi noktası niteliği taşımaktadır. Gerek yer seçimleri ve kent mekanı üzerindeki ardıl etkileri dolayısıyla bir alt merkez haline dönüşmeleri, gerekse kent imgesi bağlamında yarattıkları güçlü etki futbol stadyumlarını kentlerde bulunan diğer yapılara göre öne çıkarmaktadır. Kentlerin tarihsel bir sürece, özel karakteristik niteliklere, içerisindeki toplumun yapısıyla entegre sosyal değerlere ve yapıya sahip bir fiziksel sistem olarak nitelenmesi mümkündür. Kentlerin içerisinde yaşayan, çalışan ya da kullanıcı olarak kentsel mekanı deneyimleyen bireylerin kültürleri, kentlerin yaşam kültürlerini ve normlarını oluşturmaktadır. Buradan hareketle, kentlerin esasen içerisinde yaşayan bireylere bağlı gelişen canlı bir organizma olduğu çıkarımı yapılabilir. Bununla birlikte kentlerin canlılığı, büyük ölçüde kent içerisindeki içsel ve dışsal etkilerle gelişen ekonomik faaliyetlere bağlıdır. Stadyumlar, geçmiş yıllardan bu yana çoğunlukla kamu yatırımları kanalıyla olmak üzere çeşitli usullerle geliştirilen gayrimenkul yatırım projeleri arasında sayılmaktadır. Birer gayrimenkul yatırım projesi olarak değerlendirilen stadyumların, kent ekonomisinden ve dolaylı olarak bulundukları bölgenin gayrimenkul piyasasından bağımsız düşünülmesi gerçekçi olmayacaktır. Stadyumlar inşa edildikleri bölgelerde birer cazibe merkezi yaratarak tüketici talebinde olumlu etkiler yarattığı gibi, başta ulaşım olmak üzere pek çok altyapı projesini de tetiklemektedir. Stadyumlar, bulundukları kentlerin ekonomisi üzerinde belirleyici etkiler oluşturmaktadır. Bir kentsel altyapı elemanı olduğu kadar gayrimenkul yatırım projesi olarak da değerlendirilen stadyumların, bulundukları kentlerin ekonomisi üzerindeki etkileri, bölgenin gayrimenkul piyasası üzerindeki belirleyici etkisini de kapsamaktadır. Futbol turnuvaları Yaz Olimpiyat Oyunları ve özellikle FİFA ve UEFA tarafından organize edilen turnuvalar aracılığıyla kentler ve kent ekonomisi üzerinde önemli etkiler yaratmaktadır. Günümüzde en çok takipçisi bulunan başlıca turnuvaların FİFA ve UEFA gibi uluslararası federasyonlar tarafından gerçekleştirildiği göz önüne alındığında, bu federasyonlar tarafından gerçekeştirilen çeşitli turnuvalara ev sahipliği yapacak ülke ve kentlerin belirlenmesi söz konusu kentlerin ekonomik geleceği açısından önemli birer karar niteliğindedir. Söz konusu futbol organizasyonlarının mekan üzerindeki etkileri makroekonomik etkiler, ülke altyapısı ve ülkenin tanıtım faaliyetlerine olan etkileri olarak sıralanmaktadır. Türkiye'de özellikle 2000 yılından sonra faaliyete geçen futbol stadyumu sayılarında geçmiş yıllara göre önemli bir artış gözlenmektedir. Artışın temel sebebi olarak, uluslararası spor organizasyonlarına ev sahipliği yapmak üzere adaylık sürecine girilmesi gösterilmektedir. Türkiye'deki stadyumların bulundukları bölgenin gayrimenkul piyasasına etkileri araştırılmıştır. 2000 yılı ve sonrasında geliştirilen stadyumlar arasından, FİFA ve UEFA tarafından belirlenen minimum standartlara sahip (30.000 koltuk kapasitesi) stadyumlar seçilerek örneklem oluşturulmuştur. TFF tarafından temin edilen güncel verilere göre, mevcut durumda Türkiye'de 30.000 ve üzeri koltuk kapasitesine sahip 16 adet futbol stadyumu bulunmakta olup bunların 14'ünün 2000 yılı ve sonrasında inşa edildiği dikkati çekmektedir. Tez çalışması kapsamındaki analizler, söz konusu 14 stadyumluk örneklem dikkate alınarak gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamında, stadyumlar konumsal niteliklerine göre merkez ya da çeper olarak kategorize edilmiştir. Her stadyum için stadyumun konumlu olduğu lokasyon ile birlikte toplam 4 adet lokasyon kademesi bulunmaktadır. Bu lokasyon kademelerinin gayrimenkul piyasası verileri, stadyum projesinin inşaat ve faaliyete geçme sürecine göre 4 farklı zaman diliminde incelenmiştir. Yapılan çalışma kapsamında, lokasyon kademelerinin arsa rayiç değerleri döviz bazında incelenmiş olup yıllık ortalama değişimleri hesaplanmıştır. T0, T1, T2 ve T3 olarak zaman periyotlarında 1, 2, 3 ve 4 no'lu lokasyon kademeleri için arsa rayiç değerleri tespit edilmiş olup, T0-T1, T1-T2 ve T2-T3 zaman aralıkları için her bir lokasyon kademesinin döviz cinsinden yıllık ortalama arsa rayiç değeri değişimleri hesaplanmıştır. T0 yılı inşaat ruhsatından önceki yılı, T1 yılı inşaat başlangıcını, T2 yılı stadyumun faaliyete geçiş yılını, T3 yılı ise analiz yılı olan 2022'yi ifade etmektedir. 1 no'lu lokasyon kademesi stadyumun bulunduğu sokak rayiç değerini, 2 no'lu lokasyon kademesi stadyuma 3 kilometre mesafede bulunan aynı nitelikte bir ulaşım aksını, 3 no'lu lokasyon kademesi stadyuma 5 kilometre mesafede bulunan aynı nitelikte bir ulaşım aksını ve 4 no'lu lokasyon kademesi stadyuma 10 kilometre mesafede bulunan aynı nitelikte bir ulaşım aksını ifade etmektedir. Ulaşım akslarının niteliği, lokasyon kademeleri kıyaslanarak belirlenmiştir. Analiz kapsamına dahil edilen stadyumların bulundukları kentlerin merkez veya çeper özelliği gösteren bölgelerinde konumlu olmalarına göre 3 farklı hipotez belirlenmiştir. Çalışma kapsamında yapılan analizlerin sonuçları ile aşağıda açıklanan hipotezlerin doğruluğu test edilmektedir. İlk hipotez: Kent çeperinde bulunan stadyum projelerinin gayrimenkul piyasasına güçlü etkisi bulunmaktadır. İkinci hipotez: Kent merkezinde bulunan stadyum projelerinin gayrimenkul piyasasına sınırlı etkisi bulunmaktadır. Üçüncü hipotez: İstanbul kent merkezinde bulunan stadyum projelerinin gayrimenkul piyasasına zayıf etkisi bulunmaktadır. Aynı zaman periyodunda farklı lokasyon kademeleri arasında benzer yönde ve benzer oranda değişim bulunuyor ise etki "Güçlü", benzer yönlerde (pozitif veya negatif) değişimler gözleniyor; fakat değişim oranları arasında fark bulunuyor ise etki "Sınırlı" ve farklı yönlerde (pozitif veya negatif) değişimler gözleniyor ise etki "Zayıf" olarak nitelendirilmiştir. Sonuç olarak, stadyumların gayrimenkul piyasası üzerinde 3 kilometrelik bir zon içerisinde sınırlı olmak üzere bir etkiyarattığı görülmektedir. Kent konumlu stadyumların ise, merkezde bulunan stadyumlara göre daha güçlü etkiler oluşturduğu tespit edilmiştir.