FBE- Sistem Dinamiği ve Kontrol Lisansüstü Programı - Yüksek Lisans
Bu koleksiyon için kalıcı URI
Gözat
Yazar "Arslan, Hüseyin Ertuğrul" ile FBE- Sistem Dinamiği ve Kontrol Lisansüstü Programı - Yüksek Lisans'a göz atma
Sayfa başına sonuç
Sıralama Seçenekleri
-
ÖgeDizel motorlarında çift kütleli volan kullanımı ve ilk çalıştırma gürültüsüne etkilerinin incelenmesi(Fen Bilimleri Enstitüsü, 2014) Uslugil, Yasin ; Arslan, Hüseyin Ertuğrul ; 356024 ; Sistem Dinamiği ve KontrolTeknolojinin gelişmesiyle birlikte uzun yıllardır kullanılan içten yanmalı motorlar da gelişmekte, son kullanıcının beklentileri de artmaktadır. Otomotiv sektörü de artan beklentilere cevap niteliğinde yeni teknolojiler sunmakta, sürücünün konforunu arttırmayı hedeflemektedir. Bu bağlamda araç içerisindeki ve dışındaki gürültü ve titreşim seviyelerinin minimize edilmesi otomotiv firmalarının önem verdiği bir konu haline gelmiştir. Bir otomobilin gürültü ve titreşimine etki eden parametreler arasında motor ve aktarma organları büyük yer tutar. Dört zamanlı içten yanmalı motorlarda, silindirlerde meydana gelen periyodik patlamalar sonucu krank milinde tork salınımları ve titreşim meydana gelir. Bu salınımlar, motorda üretilen gücün artışı, azalışı oranında değişiklik gösterir. Dizel motorlarında gerek yanma prosesinin farklılığı gerekse yüksek sıkıştırma oranlarının bir sonucu olarak bu titreşimler daha yüksek genliklere sahiptir. Krank milinde meydana gelen bu hız dalgalanmaları ve titreşimin diğer aktarma organlarına iletilmesi, sürüş konforunu azaltmanın yanında parça ömürlerini azaltacak, dayanımı daha yüksek malzemelere ihtiyaç duyulmasına neden olacaktır. Bu titreşim ve hız dalgalanmalarını belli bir seviyede tutabilmek amacıyla, kinetik enerjinin depolanması prensibiyle çalışan, ataleti yüksek silindirik bir parça olan volan kullanılmaktadır. Zorlayıcı emisyon şartları ve düşük yakıt tüketimine sahip otomobiller üretme ihtiyacı, üreticileri aynı gücü ve konforu sağlayacak daha düşük atalete sahip araçlar geliştirmeye itti. Ancak verim artışı gerekliliklerinin meydana getirdiği yüksek düzensizlik ve burulma titreşimleri, şanzıman dişlilerinde yüksek genlikli titreşimlere sebep olmaktaydı. Bu doğrultuda, şanzıman ve motor bağlantısını rijit bir yapıdan elastik yapıya dönüştüren çift kütleli volanlar geliştirilmiştir. Çift kütleli volanlar konvansiyonel volanlardan farklı olarak, sahip oldukları yaylar ile motor tarafındaki düzensizlikleri büyük oranda izole etmekte, motor hareket aktarma sisteminin burulma titreşimi doğal frekansını aracın ağırlıklı olarak çalıştığı motor hızlarının dışında tutmaktadır. Bu sayede çift kütleli volanlar daha yüksek verime sahip motorların üretimine olanak sağlamış, şanzıman kaynaklı takırtı(rattle) gürültülerini ve aracın rezonans frekansında çalıştığında ortaya çıkan gümbürdeme(boom) şikayetlerini ortadan kaldırmış, sürüş konforunu arttırmıştır. Ancak burulma titreşimi doğal frekansının rölanti altı motor hızlarına çekilmesi, motor sisteminde ilk çalıştırma hareketi esnasında doğal frekansa karşılık gelen hızlarda yüksek genlikli titreşimlere sebep olmaktadır. Özellikle yüksek motor düzensizliğine sahip dizel motorlarında sistemin doğal frekansının motorun göreceli olarak yüksek tork sağladığı bölgeye denk gelmesi sonucu meydana çıkan bu titreşimler, motora ilk hareketi sağlayan marş motoru pinyon dişlisi ve birincil volan dişlisinin birbirine vurmasına ve takırtı gürültüsüne neden olmaktadır. Bu tez kapsamında, bir dizel motorda çift kütleli volanların kullanım amacından bahsedilmiş, çift kütleli volanlarda önem arz eden tasarım parametreleri incelenerek farklı tasarım şekilleri paylaşılmıştır. Ardından bir dizel motorun dinamik modeli oluşturulmuş ve bu model verilerinden faydalanarak takırtı gürültüsüne sahip bir dizel motorun volan tasarımının değiştirilmesi sonucu takırtı gürültüsünün giderildiği deneysel çalışmaya yer verilmiştir.