Ankara Devlet Konservatuvarı'nın Halk Müziği Alan Araştırmaları Kataloğu

Abstract

Türkiye'de halk müziği derleme çalışmalarına dair ilk fikirler 1898 yılında öne sürülmüş olsa da, sistemli derleme çalışması meselesi, Cumhuriyet'in kuruluşuna kadar ele alınamamıştır. Cumhuriyet'in kurulmasından sonra, devletin müzik politikalarında önemli değişiklikler olmuş ve halk müziği, bu politikalar açısından önemli bir konuma gelmiştir. Resmî müzik politikası, Türk halk müziğinden faydalanarak klasik Batı müziği tekniğiyle yazılacak yeni eserleri, yeni Türk devletinin müziği olarak benimsemiştir. Bu hedefe ulaşabilmek için ise, elde halk müziğine ait geniş bir melodi birikimi olması gerekiyordu. Böyle bir birikim olmadığından, öncelikle yapılması gereken işin halk müziğini derleyip arşivlemek olduğu fikrine varılmıştır. Halk müziğini sistemli bir şekilde ve yerinden derleme işini yerine getirmek için çeşitli teşebbüsler olduysa da, bunların en genişini ve en verimlisini dönemin Kültür Bakanlığı (sonraki ismi Millî Eğitim Bakanlığı) düzenlemiştir. 1937 yılında başlayıp 1952 yılında son bulan ve ülkenin tüm illerini kapsayan alan araştırmalarıyla, Türk bestecileri için güvenilir bir halk melodileri arşivi oluşturulmakla kalınmamış, aynı zamanda müzikolojik araştırmalar için de temel teşkil edebilecek bir külliyat elde edilmiştir. Bahsi geçen bu derlemenin ürünleri, o dönemde Kültür (Millî Eğitim) Bakanlığı'na bağlı olan Ankara Devlet Konservatuvarı'nda kurulan Folklor Arşivi'nde muhafaza edilmiştir. Arşiv'in şefliğine getirilen Muzaffer Sarısözen, ömrünün sonuna dek burada çalışmış ve Arşiv'in derleme ve tanzim işleriyle meşgul olmuştur. Muzaffer Sarısözen'in ölümünden sonra, Arşiv'deki malzemeyle ilgili çeşitli girişimlerde bulunulmuşsa da bugüne kadar hiçbir girişimden sonuç alınamamış, neticede Arşiv âtıl vaziyette kalmıştır. Günümüzde Hacettepe Üniversitesi Devlet Konservatuvarı'nda bulunan bu malzemenin ne olduğu hakkında, kamuoyunun kesin bir bilgisi yoktur. Bazı çalışmalar bu konuya ışık tutmuş olsa da, Arşiv'deki malzemenin henüz yeterli bir kataloğu dahi yapılabilmiş değildir. Bu tezde, her arşivin ilk önce bir kataloğunun olması gerektiği fikrinden hareketle, Folklor Arşivi'nin esas unsurunu oluşturan derleme kayıtlarının bir kataloğu çıkarılmış ve ilgililerin dikkatine sunulmuştur. Derleme kayıtlarının yanı sıra başka katalog, liste ve tablolar da hazırlanmış, böylece Arşiv'deki yazılı belgelerden azami surette faydalanılmıştır. Bu listelerin yanı sıra, Arşiv hakkında bulunabilen bilgiler de tezde yer almıştır.

In Turkey, the first idea that suggests collecting folk music appeared in 1898. But systematic investigation of the subject was not done until the establishment of Turkish Republic. After the establishment of the Republic, the official policy about the Turkish music changed and folk music became more important. The official policy of the state recognized the music as Turkish if it was based on Turkish folk music and composed with the techniques of classical Western music. To create such music, it was needed to have a vast collection of folk melodies. Since it was not the case, the first thing to do was to collect folk music and to create an archive of it. After some half-successful attempts, an efficient organization was held by the Ministry of Culture (later Ministry of Natural Education). A series of field trips, starting in 1937 and ending in 1952, covered the whole country, and resulted in a great collection of folk music. The collection was not only meant to be a melody repertoire for the composers, but also a database for further musicological research. The material that was collected during these field trips was preserved at the Folklore Archive of Ankara State Music Conservatory, which was then a subordinate institution of the Ministry of Culture. The chief of the Archive was Muzaffer Sarısözen, who worked at the Archive until his death. He engaged in field trips and preservation of collected material. After decease of Muzaffer Sarısözen, there were some attempts to reorganize the Archive. But these attempts were inconclusive and the Archive remained idle. Today, the material is embodied within the State Conservatory of Hacettepe University. What the material includes is publicly unknown. Although there are some studies which try to illuminate the issue, even a sufficient catalogue of the material still does not exist. In this thesis, a catalogue of the field recordings which are the basic element of the Archive is prepared. Other catalogues, lists and tables are also prepared to be able to reveal the most possible information that is found in the written material of the Archive. Besides, the thesis also includes information about the Archive itself.