Köprülü Külliyesi Restorasyon Projesi

Abstract

Tarihi boyunca Divanyolu kentin ana caddesi olması özelliğiyle önem kazanmıştır. Köprülü Mehmet Paşa Külliyesi, Divanyolu üzerinde yapılmış olan 17. yüzyıl külliyelerinin en önemlilerindendir. Çemberlitaş semtinde, Divanyolu ile Peykhane sokak’ının kesiştiği noktada yer alan Köprülü Külliyesi “L” şeklinde kuzey ve doğu yönlerinde sıralanmış medrese odaları, dükkanlar, türbe, çeşme ve dershane- mescid’den oluşmaktadır. 1661 yılında sadrazam Köprülü Mehmet Paşa tarafından yaptırılan külliyeye, daha sonraki dönemlerde bir kütüphane ve Vezir Hanı eklenmiştir. 19. yüzyılın ikinci yarısında Divanyolu’nun genişletilmesi sırasında külliyeye ait sebil, türbe, dershane-mescid’in girişi ve hücrelerin bir kısmı yıkılmıştır. Türbe 19. yüzyıl dönem üslubuna uygun bir biçimde yenilenmiştir. Hücrelerin cadde üzerine taşan kısımları kesilmiş ve dönem üslubuna uygun bir cephe giydirilmiştir. Taş-tuğla almaşık örgülü yığma bir yapı olan medrese, 1924 yılında Tevhid-i Tedrisat kanununun yürürlüğe girmesiyle diğer bütün medreseler gibi eğitime kapatılmıştır. Yapı 1978 yılına kadar belediyenin yayın deposu olarak kullanılmıştır. Vakıfların mülkiyetinde olan külliye binalarından medrese, 1984 yılında restore edilmesi şartıyla Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfına kiralanmıştır. Yeni kullanıcılar tarafından yapılan müdahaleler sonucunda mekanlar özgün halleriyle algılanamamaktadır. 1999 Marmara depreminden sonra medresenin batı ucundaki hücrenin kubbesinden büyük bir sıva parçası dökülmüş, kemer ve pandantiflerinde çatlaklar gözlenmiştir. Türbenin cephelerinde yer alan dendanlardan bazıları düşmüştür. Bu tez çalışması dahilinde; Köprülü Külliyesi’nde, yapının mevcut durumu ayrıntılı ölçüm ve fotograflarla belgelenmiş ve 1/50 ölçekli çizime aktarılmış, yapının onarımı için gerekli müdahalelere kaynaklık etmesi açısından mevcut hasarların rölöve paftalarına işlenmiş ve tanımlanmıştır. Yapının uğradığı değişikliklerin belirlenmesi ve restitüsyon projesinin hazırlanması, müdahale kararlarının belirlenmesi ve yapıya uygun bir işlev kazandırmak amacı ile restorasyon projesinin hazırlanması amaçlanmaktadır.

The Divanyolu Road has been known, throughout the history, as the main arter of the city. One of the most important of many complexes on and around the Divanyolu is the Köprülü Mehmet Pasha Complex. The complex is located in the neighborhood of Çemberlitaş. It has a shape of an “L” and contains shops, cells, fountain, tomb and mescid. It has been built in 1661 by the Grand vızır Köprülü Mehmet Pasha and later on a library and a city inn have been added to the complex. During the second half of the nineteenth century, the Divanyolu has been widened and the tomb, the entrance to the mescid, some of the cells had to be demolished. The complex has, then, been renovated in the nineteenth century style. The madrasa made of brick and stone alternating wall construction, like most of the other madrasas, have been closed in 1924 when the unity of education law has been passed by the legislation. It has been used as a warehouse for the municipality’s publications until 1978. The foundation of Cultur and Art Academy of Kubbealtı has rented the madrasa in 1984 with a prerequisite to renovate it. The new tenants have made various interventions and additions to the building and the cells have lost their original states. After the 1999 Marmara earthquake some of the plasters from the dome of the west wing cell, some of the deuts of the tomb has fallen down and cracks are now visible over the arch and pendentives. In this project the present situation of the building is expressed in detailed measured drawings and photographs, the cracks and other deteriorations are marked on the drawings in order to be able to determine the right way of intervention, the changes the building has gone under will be inspected and restoration project including appropriate intervention methods for the building will be prepared.