Değerlendirme Sistemleri İçin Hibrid Uzman Sistem Yaklaşımı

Abstract

Bu çalışmada, değerlendirme sürecini kolaylaştıran ve hızlandıran “Genel Değerlendirme Süreci” ve “Genel Değerlendirme Modeli” geliştirildi. Farklı alanlardaki uzmanlardan elde edilen sezgisel bilgilerin ve farklı kaynaklardan elde edilen verilerin işlenebilmesi için bir yöntem geliştirildi. Bu yöntemde, değerlendirme bilgileri değerlendirme amaçlarının, değerlendirme kurallarının, ölçümlerin, metotların ve parametrelerin referans modeli olarak ifade edildi. Genel Değerlendirme Modeli’nin kullanılması, değerlendirme bilgilerinin ifade edilmesi için gerekli kuralların, ölçümlerin ve parametrelerin sayısını azalttı. Melez uzman sistem ve bulanık mantıktan meydana gelen “Zeki Değerlendirme Sistemi”, öğrencileri, eğitmenleri, işe başvuranları, bilgisayar tarafından meydana getirilmiş kuvvetler gibi sentetik kuvvetleri değerlendirdiği gibi gerçek sistemleri de değerlendirebilmekte olup “Genel Değerlendirme Süreci”ne, “Genel Değerlendirme Modeli”ne ve değerlendirme ihtiyaçlarına göre geliştirildi. Değerlendirme bazı açılardan belirsizlik içerdiğinden, üst seviye karar vermede bulanık mantıkla uzman sistemler beraber kullanıldı. “Zeki Değerlendirme Sistemi”, Hava Savunma Sistemi, öğretici performansı, pilot performansı değerlendirmesi ve eleman seçimi gibi çeşitli alanlara ilk defa uygulandı.

In this study, “Common Evaluation Process” and “Common Evaluation Model”, which simplify, speed up evaluation process and decrease evaluation cost, were developed. A methodology was developed to handle the heuristic knowledge of experts from different domains and information from different sources for evaluation purposes. In this method, the knowledge was represented as reference model of evaluation objectives, production rules, measures, methods and parameters. Using “Common Evaluation Model” was decreased the number of evaluation rules, measures and parameters to represent evaluation knowledge. A hybrid expert-fuzzy system, called “Intelligent Evaluation System”, which can be used for evaluation of trainees, instructors, job applicants, synthetic environments such as simulators, computer generated forces as well as real systems was developed based on “Common Evaluation Process”, “Common Evaluation Model” and evaluation needs. As the evaluation includes uncertainty in some aspects, fuzzy logic was also incorporated with expert system for high level reasoning. “Intelligent Evaluation System” was implemented for the first time in various areas from different domains such as evaluation of Air Defence System, instructor performance, pilot performance and personnel selection.