Fuzzy association rules for innovation collaboration factors of smes in developing countries: A comparison of Bolivia and Turkey

Abstract

"The whole is greater than the sum of its parts", a famous phrase of Aristotle, describes in simple words the power of a Network. When companies, universities, and the government of the same field from a specific region join forces working together and sharing resources to go through the same goal by reaching their own objectives, new forces come up allowing companies to get a competitive advantage. Consequently, the companies working together with related entities based on mutual trust are able to grow as well as influence the development of their region. In this context, this study constitutes an extension of a previous study done by Altay (2012): "A collective intelligence model for assessing collaborative innovation power including risks" which analyses Turkish SMEs. The current study, by applying the same innovation and synergy SMEs-survey, aims to analyses the innovation and synergy structures of SMEs in Bolivia comparing the results obtained with Turkish SMEs. 51 SMEs from Turkey and 27 from Bolivia were polled. They were mostly micro, small and the minority were medium size companies. These companies principally operate in food, clothing and textiles, electronic and machineries, commerce, and service industries. The survey respondents were mainly departmental managers and top managers. After applying F-APACS method, a large collection of fuzzy association rules about innovation collaboration criteria was extracted. The attitude towards alliance was analyzed determining the reasons why SMEs are unwilling or willing to collaborate, same for the openness innovation ability and the level of customers' collaboration to innovation considering the method or means that the firms get in contact with their customers. In addition, association rules based on the SME's R&D structure, university-firm relations, and the relation with other institutes were extracted. Finally, association rules related to organizational characteristics of the firms were summarized based on the trend, age, and size of the industries.

Aristoteles'in ünlü bir sözü olan "Bütün, parçaların toplamından daha fazladır" basit bir deyişle bir ağın gücünü anlatmaktadır. Belirli bir bölgeden ve aynı branştaki şirketler, üniversiteler, ve hükümet birlikte çalışarak hem kendi hedeflerine ulaşıp hem de aynı hedefe gitmek için kaynaklarını paylaştıkları ve güçlerini birleştirmiş olmalarından dolayı yeni güçlü şirketlerin rekabet avantajını elde etmektedirler. Bu şekilde, karşılıklı güvene dayalı, ilgili kuruluşlar ile birlikte çalışan şirketler büyümeye devam edebilmekle beraber bölgenin gelişimini de etkileyebilemektedir. KOBİ'ler gelişen ülkelerin motoru olarak kabul edilirler. Literatür gösteriyor ki gelişen ülke ekonomilerinde yenilik işbirliği KOBİ'lerin yenilik kapasitelerini desteklemekte ve yenilik için itici güç olan ana iki parçanın etkileşmesinden dolayı giderek anlamlı hale geliyorlar. Bir yanda özel ve devlet sektörünün AR-GE aktiviteleri, diğer yanda da şirketlerin yenilikçi ürünleri ve süreçlerini yaratma, benimseme ve yayma kapasiteleri. Güçlü uluslararası rekabet, zorlu piyasalar, hızla değişen teknolojilerle ve en sonunda küresel rekabetin artmasından dolayı, yenilik şirketler için büyük bir önemli konu haline gelmiştir. Yenilikçilik sürekli yeni fikirler ve buluşlar arama ve uygulama kapasitesidir. Yenilik hem bir işi yapmanın yöntemlerini hem de teknolojisindeki gelişmeleri içermektedir. Şirketler bilimsel araştırma merkezleri ve üniversitelerle işbirliği yaparak ve bilgiye erişerek bir rekabet avantajı elde edebilirler. Rekabet yeteneği şirkerlerin işbirliği taranfından güçlendirilmektedir çünkü bu işbirliği sayesinde bilgi ve deneyim erişimine ulaşmak kesinleşmektedir. Ayrıca, işbirliği sayesinde üye şirketler yatırım ve riskleri paylaşarak yenilik faaliyetlerine odaklanabilmektedirler. KOBİ'lerin yenilik yapmaları için farklı engelleri vardır. KOBİ'lerin genellikle yenilik projelerine girişm yapması için yetersiz iç para kaynaklarına sahip olmaktadır ve dış fon elde etmek için büyük firmalardan çok daha fazla zorluk çekmektedirler. Ayrıca, üst yönetim genellikle değişiklikleri ve yenilik süreci riskli olan ve pahalı olarak algıladığından dolayı uygulamak için cesaret eksikliğinden dolayı yeniliğin sürdürülmesi şirketlerin engellerinden biridir. İşbirliği bir faaliyet programının planlaması, uygulanması ve değerlendirilmesi için üye firmaları birlikte çalışarak ve bununla beraber bilgi, kaynak ve sorumlulukları paylaşarak ortak bir hedefe doğru odaklayan bir süreçtir. Ağ organisazyolar bir genişleme ve konsolidasyon süreci halinde devam etmektedir. Ayrıca, endüstriyel üretim, hizmet, lojistik ve taşımacılık, eğitim gibi farklı sektörlerde uygulanmaktadır. Büyük işletmelere nazaran KOBİ'lerin en önemli yetkinliği esnekliktir. Ayrıca, işbirliği içinde KOBİ'lerin de bu yetkinlikten yararlanabilmektedirler. Sadece bu avantajları ve olası dezavantajların farkında olarak, bir işbirliğinin KOBİ üyesi ortakları toplama ve ortaklarının arasındaki güven gelişimi üzerinde dikkatli olarak gelecekteki sorunları engelleyebilmektedir. Bir işbirliği hızla uymak için potansiyel üyeleri ona katılmadan önce hazır olması lazım. Örneğin, ortak çalışabilir altyapı, işletim kuralları ve işbirliği anlaşmasını hazırlanması gerekmektedir. Buna ek olarak, teşvikler ve adalet sisteminin oluşturulması bir işbirliğin katılan şirketlerin tutulması için vazgeçilmez konulardır. KOBİ işletmeleri pazar ile ilgili önceliklerinin yanı sıra, rekabetçi stratejiler de belirlemeleri gerekmektedir. Ortaklık oluşturmak işbirliğindeki stratejilerin formülasyonunu desteklemektedir. Ürün ve süreç geliştirme yeniliği ve iyileştirilmesi bir işbirliğinin verimliliği için çok önemli olmaktadır. Bu nedenle, uygun yönlerdirme ve doğru stratejiler ile desteklenen bir işbirliği üyeleri için kazanç ile sonuçlanmaktadır. İşbirliğine üye olmayan şirketlere göre stratejik bakış ve işbirliğinin içinde olmak KOBİ'lerin daha yüksek performansa ulaşmasına yardım etmektedir. Ar-Ge iç kapasitesi olarak bir tasarım ofisi büyük bilgi ağlarının kullanımını kolaylaştırarak kolektif yenilik başarısını etkilemektedir. KOBİ'lerin iç araştırma kapasiteleri dış bilimsel ve teknik bilgi kendi yararına kullanmada daha fazla yardımcı olmaktadır ve ayrıca yenilikçi ağları kullanmak için de destek çıkmaktadır. Dolaysıyla KOBİ'lerin dış kurumlardan bilgiye erişmek için bir Ar-Ge işbirliğinin parçası olmadan önce kendi Ar-Ge kapasitelerinin geliştirilmesi ve yapılandırmasını gerekmektedir. 142 ülkenin sıralamasından oluşan inovasyon yeteneklerini ve sonuçları kapsayan 2013 Küresel Yenilik Endeksi raporuna göre, Bolivya, 30,48 puan ile 95. Türkiye ise 36,03 puanla 68. sırada yer almaktadır. Bu bağlamda, bu çalışma daha önce Altay (2012) tarafından yapılmış olan ve Türkiye'deki KOBİ'leri inceleyen "A collective intelligence model for assessing collaborative innovation power including risks" adlı çalışmanın bir uzantısıdır. Bu çalışma ile, aynı inovasyon ve sinerji anketi Bolivya'daki KOBİ'lere de uygulanarak, Bolivya ve Türkiye'deki KOBİ'lerin karşılaştırılmasının yapılmasını amaçlamaktadır. Onbir grubun yenilik parametreleri sınıflandırılmasında ittifaklar inovasyon kapasitesini etkileyen onun çalışma faktörleri Altay (2012) tarafından tanımlanmıştır: sanayi, kurumsal demo-grafik, mali özellikleri, örgüt kültürü, müşteri ilişkileri, satış kanalları, tedarikçiler, çalışan, fikri mülkiyet, inovasyon ve Ar-Ge politikası, ve enstitüleri ve üniversiteleri ile ilişkililer. Ayrıca, yenilikçiliği etkileyen ana sinerji parametreleri dört set halinde listelenmiştir: örgütsel ve maddi faktörler, örgütsel ve maddi olmayan kriterler, ittifak ve somut faktörler, ve ittifak ve maddi olmayan kriterler. Türkiye'den 51 ve Bolivya'dan 27 KOBİ işletmeleri arasında AR-GE işbirliklerinin sinerji ve inovasyon potensiyelini ölçmek için anketler yapılmıştır. Bu firmaların çoğu genelde mikro ölçekli firmalardan oluşmaktadır. Bu işletmeler çoğunlukla giyim ve tekstil, elektronik ve makine, ticaret ve endüstri ve son olarak da gıda sektöründe faliyet gösteren firmalardan oluşmaktadır. Anketler ağırlıklı olarak şube ve üst düzey yöneticiler tarafından doldurulmuştur. KOBİ'lerin verilerine Bulanık APACS yönteminin uygulaması ile büyük bir bulanık birliktelik kuralları kümesi elde edilmiştir. İşbirline karşı firmaların, birliktelik kuralları ile incelenerek, hangi nedenlerle istekli veya isteksiz oldukları belirlenmiştir. Aynı şekilde, inovasyon işbirliklerine açıklık ve müşterilerin inovasyona katkısının nedenleri de, işletmelerin müşteri ile görüşme yolları düşünülerek belirlenmiştir. Benzer birliktelik kuralları, işletmenin Ar-Ge yapısı, üniversite-firma ilişkileri ve firma-bilimsel kurum ilişkileri için de oluşturulmuştur. Son olarak da işletmenin yaşı, büyüklüğü ve sektörün eğilimleri incelenerek birliktelik kuralları oluşturulmuştur. Bolivya'da firmaların yerel rekabet yoğunluğu düşük olmasına rağmen, pazarda ayakta kalabilmek için kalifiye işçiler sahip olmak ve teknoloji açısından kendi boşluklarını doldurmak için üniversitelerle işbirliği yapmaya istekli olmaktadırlar. Buna karşılık, Türk firmalarının yerel rekabet yoğunluğunun yüksek olmasından dolayı açık olan bu boşluğu doldurmak yerine Türk pazarında daha iyi bir rekabet avantajı elde etmek için üniversitelerle işbirliğine hevesli olmaktadırlar. Bu nedenle, Ar-Ge işbirliğine üye olan Bolivyalı KOBİ'ler işbirliğine daha bağlı olabilmektedirler ve sonuç itibarıyla şiddetle taahhüt edilebilmektedir. Halbuki Ar-Ge işbirliğine üye olan Türk KOBİ'ler herhangi bir eksikliği doldurmak amacı yerine, oldukça yoğun rekabet olan bir pazarda daha fazla pazar payı kazanmak amacıyla üyelerinin sinerji ve bağlılığını artırmaya çalışarak belirli amaçlar belirterek daha aktif bir rol oynamaları gerekmektedir.