Osmanlı İmparatorluğu Cam Sanatı Ve Çeşm-i Bülbüller

Abstract

Bu çalışmada, cam sanatının tarihsel geçmişi ana hatlarıyla ortaya konmuş, Osmanlı İmparatorluğu'nun çeşitli dönemlerindeki cam sanayi kurma girişimleri çeşitli kaynaklardan edinilen bilgiler değerlendirilerek anlatılmıştır. Osmanlı İmparatorluğu'nun 19. yüzyılda kurmaya çalıştığı cam sanayinin en önemli rakipleri olan Venedik ve Bohemya camcılığının genel gelişimi, ürün kimliği ve Beykoz camcılığının gelişmesindeki etkileri izlenebilmektedir. Türk camcılık tarihinin en önemli izlerini taşıyan Beykoz İşi cam ürünlerden Çeşm-i bülbüller gerek form, gerek üzerlerine işlenmiş desen olarak incelendiğinde geleneksel Osmanlı biçimlerinde yapılmış ve Osmanlı üslubuna göre bezenmiş oldukları görülür. Çeşm-i bülbül denilen bu filigranlı camlar Osmanlı beğenisini ve sanat anlayışını yansıtırlar. Çeşm-i bülbülün Osmanlı İmparatorluğu döneminde ve günümüzdeki önemine bakıldığında onun biçimlendirilmesinde kullanılan özel camcılık teknolojisi kadar, özel yaratıcılık, ustalık gerektiren uzun ve karmaşık yapımından da kaynaklandığı görülür. Bütün bu değerlendirmelerden anlaşılıyor ki, Çeşm-i bülbüller 19. yüzyılda Osmanlı İmparotorluğu'nun uluslararası cam sanayi yarışından günümüze kadar yaşayarak ve gelişerek ulaşabilmiş olan önemli bir projenin ürünleridir.

A general view of the historical development of the art of glass and information collected from various sources concerning the attempts made by the Ottoman Empire at various periods to establish a glass industry are presented in this study. The general development of Venetian and Bohemian glass, the major competitors of the glass industry that the Ottoman Empire was trying to establish in the 19th century, their product identity and effects on the development of Beykoz glass can also be traced here. An analysis of the forms and patterns used in the çeşm-i bülbül, Beykoz glasswork products, which bear the most important traces of the history of Turkish glasswork, shows that they are in traditional Ottoman forms and ornamentation. This filigreeglass referred to as çeşm-i bülbül reflects the Ottoman taste and understanding of art. All these show that çeşm-i bülbüls, which have developed and survived to the present, are the products of an important project of the Ottoman Empire's attempts to compete in the international arena of the glass industry.