Yolculuk Süresi Yeterlilik İndeksi İle Türler-arası Ulaşımda Erişim Modellemesi

Abstract

Bu çalışmada ulaşımda süre güvenilirliğinin sayısallaştırılması için süreç yeterlilik analizinden faydalanılarak süre güvenilirliği indeksleri geliştirilmiştir. Geliştirilen bu indeksler ile türler-arası yolculuklarda erişimin modellenmesi için bir kesikli seçim modeli formüle edilmiştir. Bu model ile türler-arası yolculukların planlanması ve türler-arası erişilebilirliğin değerlendirilmesi için bir yöntem önerilmiştir. Bu tez çalışması kapsamında geliştirilen metodolojinin geçerliliğinin test edilmesi açısından İstanbul şehrinde Şişhane-Darüşşafaka metro hattına erişim hizmetleri için bir uygulama yapılmıştır. Süreç yeterlilik analizi ile çeşitli erişim hizmetlerindeki sorunlar, bu sorunların kaynakları tespit edilmiştir ve çeşitli hizmetlerin karşılaştırılması sağlanmıştır. Süre güvenilirliği yeterlilik indeksi ile formüle edilen seçim modeli ile çeşitli bölgelerden erişim seçeneklerine olan talep düzeyi belirlenmiş ve türler-arası erişilebilirlik performansı değerlendirilmiştir. Tez çalışmasının uygulama bölümünde önerilen yöntem ile süre güvenilirliği açısından sabah yolculuklarında haftanın ilk gününde sorunlar olduğu belirlenmiştir. Süre güvenilirliğinin rota uzunluğundan etkilendiği, özellikle 15 duraktan uzun rotalar için süre güvenilirliğinde önemli bir düşüş olacağı ortaya çıkarılmıştır. Funiküler, deniz yolu, tramvay türlerinin, metrobüs türüne göre süre güvenilirliği açısından daha iyi performans gösterdiği belirlenmiştir. Erişim modellemesine göre, Şişhane-Darüşşafaka metro hattına, erişebilirlik düzeyi en düşük ilçeler Avcılar ve Büyükçekmece’dir. Bu ilçelerin erişim düzeyinin artırılması için yeni bir deniz yolu hattı ile sunulan hizmetin, yolcular için sağlanan faydayı sırasıyla %6 ve %16 oranında artıracağı öngörülmüştür.

In this thesis, travel time reliability has been quantified using process capability analysis and capability indices have been developed. Using these indices, a discrete choice model has been formulated for modeling access in intermodal travels. This model has been presented as a tool to plan intermodal travels and to investigate the intermodal accessibility. An application of the proposed methodology to a real life transportation system has been included to this thesis study in order to test the validity of the methodology. Process capability analysis has been used to determine the problems, the sources of the problems and to compare various transportation services. After that, demand levels to various services from different zones and the present intermodal access performance of the services have been identified using the presented choice model. The results derived in the application section show that the performance of time reliability of some services is low in the first day of the week for morning travels. It has been found that time reliability is affected by the route length. There is a substantial decrease in the performance of time reliability especially for routes longer than 15 stops. It has been identified that funicular, waterborne and trams perform better than bus rapid travel in terms of reliability. The intermodal accessibility indicators derived from the choice model show that the lowest level of accessibility is provided to Avcılar and Büyükçekmece districts. It is anticipated based on the formulated choice model that the utility provided to passengers will increase by 6% and 16% respectively under a scenario of a new waterborne line serving these districts.