Kentsel Alanın İşlevsel Sürekliliği Bağlamında Arkadios Forumu'nun Avrat Pazarı'na Dönüşümü

Abstract

Bu çalışmada, günümüz İstanbul’unda Cerrahpaşa’da konumlanan kentsel bir alanın 1600 yıllık bilinen tarihi içerisinde yaşadığı dönüşümler ve bu dönüşümler sırasında gözlemlenen süreklilikler incelenmiştir. Doğu Roma İmparatorluğu devrinde beşinci yüzyılda Arkadios Forumu’nun inşa edildiği bu alan, Osmanlı devrinde burada kurulan haftalık Pazar nedeniyle Avrat Pazarı olarak bilinir hale gelmiştir. Avrat Pazarı kadınların alıcı ve satıcı olarak Osmanlı ticaret hayatına katılmalarını sağlamıştır. Bu pazar ve bölgede inşa edilen kadın bânili çeşitli yapılar bölgeye kadınlara has bir kimlik kazandırmıştır. Bu tezde ele alınan bölgeyle ilgili yapısal, organizasyonel ve işlevsel çok sayıda süreklilik gözlemlenmiştir. Ayrıca seyyahların yazdıklarının ve kentsel mitosların da bir çeşit süreklilik arz ettiklerinden söz etmek mümkündür. Kentte son 1600 yılda yaşanan; kültürel, teknolojik, politik ve sosyal bütün kırılmalara rağmen; kentin tarihinin kuramsal algılanışında bütüncül bir yaklaşım geliştirilmesi adına bu sürekliliklerin tespiti önem arz etmektedir.

In this thesis, the transformations of an urban space located in Haseki-Cerrahpasa district of contemporary Istanbul, are studied through its history exceeding 1600 years. The area on which the Forum of Arcadius is constructed in the Byzantine Constantinople in the early 5th century, is known as Avrat Pazarı because of a weekly market which is started taking place since the early Ottoman times of the city. Avrat Pazarı was a special kind of organization in which women of the city could legitimately join the economic activities as buyers and sellers. Due to the fact that, not only the said market had a gender specialized character, but also some other nearby buildings were ordered by women, this area had a special identity related with women. In this study, several structural, organizational and functional continuities are detected regarding this urban region. It is even possible to mention of some continuities in themes of urban tales related to the area and in quotes of voyagers depicting the area. Considering the history of the region exceeding 1600 years, the axis of the basic research of this thesis is the examination of the artificial topography, the transformation of urban structures and functions of the region, especially within the frame of continuities. Despite all the cultural, political and social ruptures experienced during the last 1600 years of the city’s history, the detection of these continuities has a critical importance in developing an approach on theoretical perception of the city’s history as a whole.