Maçka Karakolhanesi (İ.T.Ü. İşletme Fakültesi) Koruma Projesi

Abstract

Tarihsel yapı restorasyonuna dönük bu çalışmanın konusu olan ve bugün İTÜ İşletme Fakültesi olarak hizmet gören Maçka Karakolhanesi, 19. yüzyılın son çeyreğinde inşa edilen karakollar arasında büyük boyutlarıyla öne çıkan bir yapıdır. Aynen korunması gereken kültür varlığı olarak tescilli olan yapının korunması ve geleceğe aktarılması amacıyla belgelenmesi ve koruma önerileri getirilmesi bu çalışmanın hedefleridir. 1826’da Osmanlı İmparatorluğu’nda askerlik sistemindeki Batı’yı örnek alan köklü değişiklikler, genelde askeri mimari özelde ise karakol yapılarının da tarihsel ve kültürel arka planını oluşturmaktadır. Yeni sistemin ihtiyaçlarını karşılamak üzere inşasına başlanan Batı tarzı kışla ve diğer askeri binalar İstanbul’u da şehircilik ve mimari anlamda değiştirecektir. Maçka Karakolhanesi’nin mimar ve müteahhitleri olan Simon ve Sarkis kardeşlerin üyesi oldukları Balyan ailesi, birkaç kuşak boyunca İstanbul’un çehresinin Batılılaşmasında önemli rol oynamıştır. Karakol, kumandanlık ve askeri okul işlevleri taşıyan bina, 1953-54 yıllarında İstanbul Teknik Üniversitesine devredilerek sivil eğitime hizmet vermeye başlamıştır. Bu çalışma kapsamında, yerinde yapılan incelemeler, ölçümler ve incelenen tarihsel belgeler ışığında, yapının bugüne kadar çeşitli derecelerde müdahaleler geçirmiş olduğu, bununla birlikte bütünlüğünü ve önemli bir ölçüde de özgünlüğünü koruduğu saptanmıştır. Yapının geçirdiği müdahalelerin en önemlisi 1954 yılında İ.T.Ü.’ne devredilirken yapılan tadilatlardır. Çalışmada, belgeleri günümüze ulaşmayan bu müdahalenin kapsamı tartışılmış; müdahalenin nitelikleri değerlendirilmiştir. Yapıldığı dönemin, mimari anlayışını, teknik seviyesini, maddi imkanlarını yansıtan; İTÜ tarihi içerisinde önemli bir sayfa oluşturduğu da göz önünde bulundurulduğunda, bu müdahale, nitelikli bir dönem müdahalesi kabul edilip koruma önerileri bu çerçevede değerlendirilmiştir.

Maçka (Military) Police Station, the subject matter of this historical building restoration study, is noteworthy with its colossal size among the police stations built in the last quarter of the 19th century. The aim of this study is to document the building that is enlisted as cultural property and suggest proposals for conservation. The historical and cultural background of military architecture in general and specifically police station buildings are affected by the fundamental changes in the Ottoman military system that took place in 1826 taking the Western military systems as an example. The Western style barracks and other military buildings built in order to satisfy the needs of the new system transformed İstanbul in terms of town planning and architecture. Simon and Sarkis brothers are members of the Balyan family who played an important role for a few generations in the Westernization of Istanbul’s appearance. The building functioned as a (military) police station, gendarme headquarters and military school and began serving as an Istanbul Technical University building in 1953. A combined study of on-site observations, on-site surveys and review of historical literature suggest that the building has undergone interventions of varying degrees, yet at the same time has preserved its integrity and originality for the most part. The most noteworthy intervention the building has undergone is the renovations of 1954 when the building was being handed over to Istanbul Technical University. This study discusses the extent and tries to reveal the characteristics of the intervention of which there are not sufficient records. As this intervention reflects the contemporary architectural understanding, technical standards and financial resources of its time and is an important page in I.T.U.’s history, it is considered a valid contribution of its period and the conservation proposals were made accordingly.