Iso 9000 Kalite Yönetimi Ve Iso 14000 Çevre Yönetimi Sistemleri Uygulamalarının Değerlendirilmesi: Türkiye Örneği

Abstract

Bu araştırmadaki ana amaç; firmalarda ISO 9000 Kalite Yönetim Sistemi (KYS) ve ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi (ÇYS) uygulamalarında etken olan faktörlere ve bu sistemlerin uygulanmasıyla elde edilen iyileşmelere yönelik farklılıkları firma özellikleri açısından ortaya koymak ve bu yönetim sistemlerini Toplam Kalite Yönetimi (TKY) uygulamalarıyla ilişkilendirmektir. Çalışmanın amacına yönelik, Türkiye’deki ISO 9000 ve ISO 14000 belgeli firmaları değerlendirmek üzere özgün bir araştırma yapısı ortaya konmuştur. ISO 9000 KYS uygulamalarıyla firmaların özellikle; tasarımda müşteri odaklılık, tasarımda kontrol etkinliği, üretim/hizmet süreçlerinde kalite bilgi sisteminin etkinliği, süreçlerde işlemsel etkinlik, süreç değişkenliğine yönelik kontrol etkinliği, müşteri memnuniyeti, çalışanların kalite bilinci, tedarikçilerle iletişim etkinliği, süreç odaklılık, KYS birimlerinin bütünleşmesine yönelik yaklaşımın benimsenmesi, rekabet ve verimlilik konularında iyileşme sağladıkları ortaya konmuştur. ISO 9000 KYS ile birlikte ISO 14000 ÇYS uygulayan firmalar içinde ISO 9001 belgeli, uzun süreli ISO 9000 KYS ve TKY uygulayan, büyük ölçekli, yabancı ortaklı, ihracat yapan ve imalat sektöründe metal atık yaratan firmaların büyük çoğunlukta olduğu tespit edilmiştir. Bu firmaların öncül bir çevre yönetimi oluşturmalarına yönelik bazı kültürel değişimler gerektiren konularda yetersiz oldukları ancak bununla beraber; sosyal sorumluluğun yerine getirilmesi, endüstriyel ve hükümet ile olan ilişkiler, süreçlerin çevreye yönelik etkin kontrolü, verimlilik ve rekabet konularında oldukça önemli iyileşmeler elde ettikleri gözlemlenmiştir. Yapılan T testleri ve tek faktörlü varyans analizleri sonucunda, yönetim sistemlerine geçişte etken olan faktörlerde ve elde edilen iyileşme derecelerinde firmaların yapısal ve içinde bulundukları kalite faaliyetlerinin özellikleri açısından farklılıklar olduğu ortaya konmuş ve değerlendirilmiştir.

The major purpose of this research is to determine the factors influencing the implementation of ISO 9000 Quality Management System (QMS) and ISO 14000 Environmental Management System (EMS) and the differences in the improvements achieved with respect to firm characteristics and finally relate these systems to total quality management (TQM). An original research structure is developed to accomplish the major purpose of the research and thus evaluate the ISO 9000 and ISO 14000 certified firms in Turkey. It is found that the firms have achieved improvement through ISO 9000 QMS implementation in the issues relating to customer focus in design, effectiveness of design control, effectiveness of quality information system in product/service processes, operational effectiveness in processes, control effectiveness in process variability, customer satisfaction, sensitivity to customer demands, quality awareness of employees, communication effectiveness with suppliers, process focus, adoption of the approach for integrating QMS components, competition, and productivity. The majority of the firms applying both the ISO 9000 QMS and ISO 14000 EMS are mostly the organizations that receive ISO 9001 Standard certification, implement ISO 9000 QMS relatively longer, claim to implement total quality management, large-scale, export oriented, metal waste creating manufacturing firms. It is found that these firms are weak for achieving improvements in the actions of cultural modification for integration of all functional units in the firm regarding environmental management operations. However, they have achieved considerable improvement in the accomplishment of social responsibility, relations with industry and government, effective environmental control of processes, increasing productivity and competition. T-tests and one-way Anova analyses were conducted to determine and evaluate the factors influencing the initiation of ISO 9000 QMS and ISO 14000 EMS implementation and the differences in the improvements achieved with respect to firm characteristics as a result of these quality implementations.