Fosil Yakıtların Tüketiminden Kaynaklanan Karbondioksit Salımları İle Belirleyici Temel Etmenleri Arasındaki İlişkilerin Ekonometrik Analizi

Abstract

Bu çalışmada, fosil yakıtların tüketiminden kaynaklanan karbondioksit salımlarının temel enerji-ekonomi büyüklükleri ile açıklanması amacıyla ekonometrik yöntemlerden biri olan regresyon analizinden yararlanılmıştır. Ekonometrik modellerin oluşturulmasında temel büyüklüğün davranışının belirlenmesi amacıyla bağımsız değişkenlerin etkin ve sapmasız olarak belirlenmesi önem arz etmektedir. Temel bir büyüklük üzerinde belirleyici olduğu varsayılan etmenlerin ekonometrik yaklaşımla modellenmesinden hareketle, kullanılan veri anakümesinde yer alan sosyo-ekonomik büyüklüklerin fosil yakıtların tüketiminden kaynaklanan toplam karbondioksit salımları üzerindeki açıklayıcılığı oluşturulan yedi farklı model kullanılarak ayrıntılı halde irdelenmiştir. Bununla birlikte anılan modellerde bulunması olası çoklu doğrusallık sorununun çözümüne yönelik kişi başına düşen büyüklükler, logaritmik dönüşümler ve fark denklemleri dikkate alınarak yedi modele ek olarak altı farklı çok değişkenli model oluşturulmuştur. Söz konusu modellerle küresel ölçekteki büyüme ve gelişme dinamikleriyle dikkati çeken, farklı doğal kaynaklara ve iklim özelliklerine sahip, ekonomik, siyasi, sosyal, teknik, demografik vb. diğer unsurlar açısından da birbirlerinden farklı özellikler gösteren Brezilya, Rusya Federasyonu, Hindistan, Çin, Güney Afrika’nın yer aldığı BRICS ülkeleri ile Türkiye’ye yönelik uygulamalar karşılaştırmalı sunulmuştur.

In this thesis, the initials of Brazil, Russia Federation, India, China, South Africa namely BRICS and Turkey are considered to model carbon-dioxide emissions from fossil fuel combustion by using total primary energy supply, gross domestic product using power purchasing parities, and population with applying multiple regression analysis. Therefore, seven models based on different sets of independent variables are constructed and compared to each other to evaluate the models to explain behavioral pattern of energy-related carbon-dioxide emissions. For the aim of getting the most precise model, error measurements and diagnostics tests for residuals are analyzed. Besides the seven models, the multicollinearity could be occur in parameters. Hence, per capita values of dependent and independent variables with logarithmic transform and difference equations for the aim of solving this problem are used. The factors which have an effect on the carbon-dioxide emissions from fossil fuel combustion of BRICS countries and Turkey are analyzed to determine dependency level of independent variables with elasticity analysis.