Eti Bor A.ş. Kırka Boraks İşletmesi Atık Göletlerindeki Killerinin Değerlendirilmesi

Abstract

Eti Bor A.Ş.’ye bağlı Kırka Bor İşletmesinde boraks cevheri üretilmekte ve tesislerde 1.150.000 ton/yıl tüvenan cevher işlenerek konsantre ve bor türevleri elde edilmektedir. Konsantratör tesisinden çıkan 3.000.000 ton/yıl pülp ile bor türevleri tesislerinden çıkan yaklaşık 900.000 ton/yıl şlam, işletmede mevcut 6 bölümlü gölete gönderilmektedir. Toplam gölet hacmi 13.200.000 m3 olup, 12.400.000 m3’lük kısmı tesis artıklarıyla dolmuş durumdadır. Normal üretim koşulları durumunda göletlerin 4-5 yılda dolacağı tahmin edilmektedir. Yeni gölet alanlarına arazi koşullarının izin vermemesi ve işlemlerin çevre boyutu da dikkate alındığında tesis artıklarının depolanması İşletmenin en önemli problemlerinden birini oluşturmaktadır. Bu yüksek lisans tezi kapsamında, Kırka Boraks İşletmesi gölet artıklarındaki killerin zenginleştirilmesi ve özellikleri belirlenerek değerlendirilmesi üzerine çalışmalar yapılmıştır. %16.53 B2O3 içeren artıklardaki kil minerallerini zenginleştirmek için boyuta göre sınıflandırma ile zenginleştirme ve bor çözündürme deneyleri gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, kil minerallerini endüstriyel kullanım yönünden değerlendirme çalışmaları yapılmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda, numunenin sondaj, cam, seramik, döküm, kağıt ve çimento sanayilerinde hammadde olarak kullanılmasının mümkün olmayacağı anlaşılmıştır.

Kırka Boron Enterprise of Eti Holding processes 1,150,000 tons of ore annually and produces boron concentrates and derivatives. The Concentrator discharges 3,000,000 t/year pulp and the Boron Derivates Plant discharges 900,000 t/year slimes as tailings to the 6-section tailing ponds. The total capacity of the tailing ponds is 13,200,000 m3 of which 12,400,000 m3 is already occupied. Under the current production rate the tailing ponds are predicted to be insufficient in 4 or 5 years. Disposal of the tailings hence and important problem both for new tailing ponds can not be constructed because of the shortage of available sites and for environmental aspects. In the scope of this master thesis, studies have been carried out on the concentration and utilizing clay minerals in the tailing ponds of Kırka Boron Enterprise. Clay minerals, contain 16.53 % B2O3, have been enriched by classification and boron solving. Furthermore, how the clay rich material produced from the tailings could be utilized as an industrial material has been investigated. As a result of the thesis, the materiel is not suitable in the drilling, glass, ceramic, casting, paper and cement industries.