Evsel Katı Atık Yönetiminde Gelir Dağılımına Bağlı Finansman Modeli Önerisi

Abstract

Ülkemizde katı atık hizmetleriyle ilgili önemli bir finansman ihtiyacı bulunmaktadır. Bu ihtiyacın sürdürülebilir bir temelde yapılandırılması için, söz konusu hizmetlerin mali sürekliliği esas alan bir yaklaşımla uygulanması gerekmektedir. Katı atık hizmetlerinin ağırlıklı kamusal niteliği ile özel sektörün bu alandaki girişimleri, çok yönlü bir yerel yönetim problemini beraberinde getirmektedir. Bu tez çalışmasında söz konusu yönetim problemi etraflıca değerlendirilmiş ve yorumlanmıştır. Çalışmada, yerel yönetimlerin katı atık hizmetleri için gerekli finansman seçenekleri incelenmiştir. Mevcut finansman olanakları ve öngörülen stratejiler dikkate alınarak, atık yönetiminde kullanılan ekonomik gelir araçlarının uygulanabilirliği araştırılmıştır. Ülkemizde 1994 yılından bu yana uygulanan Çevre Temizlik Vergisi, katı atık hizmetlerinin finansmanında kullanılan yegane araç olma özelliğini sürdürmektedir. Katı atık hizmetlerinin sürdürülebilir bir finansal yapıya kavuşturulması için bu verginin maliyetleri karşılayabilecek seviyede olması gerekmektedir. Maliyete dayalı ücretlendirme sonucu hanehalkı üzerindeki fiyatlandırma baskısının dengelenebilmesi amacıyla gelir dağılımına dayalı tarifelendirme yoluna gidilmiştir. Haneler üzerinde gelir sınıflandırmasının uygulanabilmesi için gelir düzeyleri, emlak bedelleri ile ilişkilendirilmiştir. Tam maliyetin gelir gruplarına kademeli olarak dağıtılmasıyla elde edilen tarifeler için hanehalkı gelirleri üzerinden karşılanabilirlik analiz yapılmıştır. Sonuç olarak gelir gruplarına dayalı ücretlendirme modeli ile katı atık hizmet maliyetlerinin karşılanabileceği gözlenmiştir. Bu çalışmayla ülkemizin mevcut ve gelecek atık yönetimi gereksinimlerine katkı verileceği düşünülmektedir.

There is a need of financing in our country in the area of solid waste services. In order to configure this need on a sustainable basis, the services should be evaluated with a continuity based approach. Mainly public characteristic of solid waste services and the investment attempts of the private sector bring out a multi dimensional local administration problem. In this thesis study relevant problem is evaluated and interpreted. In this study, financial options for solid waste services available to local authorities are investigated. Taking the available financial resources and strategies into account, the applicability of the economic income tools are evaluated. In our country environmental tax in effect since 1994 is the sole tool for financing the solid waste services. The obtained income from environmental taxation must be sufficient to afford the costs in order to obtain the financial sustainability of solid waste services As a result of pricing based on costs, tariffs are adjusted according to the household income in order to adjust the repression on households. The income classes are associated with estate prices for the application of tariffs based on household income. Affordability analysis was performed based on household income for the tariffs obtained by grading the full cost to the income classes. As a result it is observed that, costs of the solid waste services can be covered by pricing based on income classes It is considered that this study will contribute the present and future waste management needs of our country.