Türkiye Coğrafi Bölgelerinde Örnek Şehirlerde Ölçülen Pm10 Değerlerinin Değişiminin İncelenmesi

Abstract

Ülkemizde hava kirleticiler arasında partiküler madde kirletici grubu genel olarak limitlerini aşmaktadır. Bu grubun temsilcisi olarak çoğunlukla PM10 akla gelmektedir. Bu çalışmada Türkiye genelinde şehirlerimizdeki hava kalitesinin PM10 parametresi bakımından değişimi ve etkileşimi araştırılmıştır. Bu amaçla hava kirliliği bakımından en kritik parametre olarak PM10 kirleticisinin her coğrafi bölgeden seçilen örnek şehirlerin havasındaki konsantrasyonunun 2005-2012 yılları arasındaki sekiz yıllık periyotta değişimi incelenmiştir. Coğrafi bölgelerden Antalya, Hatay, Kahramanmaraş, Bitlis, Hakkari, Van, İzmir, Kütahya, Muğla, Adıyaman, Mardin, Şırnak, Ankara, Kırıkkale, Konya, Sivas, Bolu, Karabük, Samsun, Trabzon, Bursa, Çanakkale, Edirne, İstanbul, Kırklareli, Kocaeli ve Tekirdağ olmak üzere toplam 27 il temsil edici olarak seçilmiştir. İllerin seçiminde bölgelerin hava kirletici kaynak yapısını da içeren karakterini gösterme amacıyla büyük şehirler kadar küçük şehirlere de yer verilmiştir. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Hava Kalitesi İzleme Ağı’ndan elde edilen ve seçilen 27 ilde bulunan hava kalitesi ölçüm istasyonu toplam sayısı 63 olup bu istasyonların 2005-2012 yılları arasındaki PM10 verileri incelenmeye dahil edilmiştir. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı’na bağlı Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nden elde edilen sıcaklık ve karışım yüksekliği verileri ile PM10 değerlerinin arasındaki ilişki ve mevsimsel etkiler belirlenmeye çalışılmıştır. Değerlendirmeye destek olması adına Air Resources Laboratory(ARL)’den istasyon koordinatlarına göre elde edilen karışım yüksekliği verileri ve HYSPLIT geri yörünge analizi verilerinden yararlanılmıştır.

In our country, as air pollutants, atmospheric particulate matter become more of an issue in last years. When it is said particulate matter, PM10 often measure and monitored in most contries. This study was carried out investigations on PM10. In this study, it is investigated that air quality changes and interactions in our cities across Turkey. For the investigations, PM10 concentrations, that measured in national air quality monitoring network, are collected and reviewed for the selected provinces from every geographical area for a 7 years period between 2005-2012. Assessments were made on a total of 27 provinces as Antalya, Hatay, Kahramanmaraş, Bitlis, Hakkari, Van, İzmir, Kütahya, Muğla, Adıyaman, Mardin, Şırnak, Ankara, Kırıkkale, Konya, Sivas, Bolu, Karabük, Samsun, Trabzon, Bursa, Çanakkale, Edirne, İstanbul, Kırklareli, Kocaeli and Tekirdağ from 7 geographical areas in Turkey. PM10 data were analyzed for a total of 63 air quality stations in 27 provinces by getting acces to the Air Quality Monitoring Network of the Ministry of Environment and Urban Planning, from2005 to 2012. Temperature and mixing height values which gained from the General Directorate of Meteorology of the Ministry of Water Affairs and Forestry is used for the investigation of the effects of seasonal factors and the relationship between PM10 values. To support the analises mixing height values and HYSPLIT back trajectory analisys data has been used which gained from Air Resources Laboratory according to the coordinates of the stations.