Amasya Yalıboyu Evleri Üzerine Bir Biçim Grameri Çalışması

thumbnail.default.alt
Tarih
2012-08-14
Yazarlar
Güzelci, Orkan Zeynel
Süreli Yayın başlığı
Süreli Yayın ISSN
Cilt Başlığı
Yayınevi
Fen Bilimleri Enstitüsü
Institute of Science and Technology
Özet
Biçim grameri, 1970’li yıllarda Stiny ve Gips tarafından tanıtılan, algoritmik yapıya sahip tasarım dillerini çözümlemeye ve aynı dilde yeni tasarımların üretilmesine olanak sağlayan bir yöntemdir. Bu bağlamda, 1996 yılında Prof. Dr. Gülen Çağdaş, Sedat Hakkı Eldem’in plan tipi sınıflandırmasını temel alarak, Geleneksel Türk Evleri’nin ana yaşam katlarının planlarını oluşturabilen iki boyutlu parametrik bir biçim grameri geliştirmiştir. Bu tez çalışmasında, Çağdaş tarafından Geleneksel Türk Evleri’nin biçim grameri üzerine yapılan çalışma temel alınarak, Geleneksel Türk Evleri’yle benzer özellik gösteren Amasya Yalıboyu Evleri’nin planları analiz edilmekte, bu analizler sonucunda evlerde görülen özel durumlar için yeni kural ve kural setleri ortaya konulmaktadır. 1. bölümde çalışmanın amaç, kapsam ve yöntemi açıklanmaktadır. 2. bölümde, yöresel mimari kavramı, yöresel yerleşmeler ve yöresel sivil mimariler başlıkları altında incelenmiştir. Yöresel sivil mimari örneği olan Türk Evleri’nin genel özellikleri anlatıldıktan sonra Türk Evleri’nde katlar, plan elemanları ve plan tipleriyle ilgili detaylı bilgi verilmektedir. 3. bölümde alan çalışmasının gerçekleştiği, Amasya kentinin genel ve mekansal analizi yapıldıktan sonra, kenti dokusunu oluşturan mimari bileşenlerden örnekler verilmektedir. Kent dokusunun önemli bir parçası olan yöresel sivil mimari örneklerinden olan ayrıca alan çalışmasının gerçekleştiği Amasya Yalıboyu Evleri detaylı biçimde anlatılmaktadır. Bir sonraki bölümde, mimari dil kavramı açıklandıktan sonra yöresel mimarinin sahip olduğu dil üzerinde durulmaktadır. Amasya Yalıboyu Evleri’nin mimari dilini analiz etmekte kullanılan ve çalışmanın yöntemini oluşturan biçim grameri kavramı tanımlandıktan sonra, standart ve parametrik biçim gramerleri anlatılmaktadır. Literatürde yer alan biçim grameri çalışmaları üç ana başlık altında toplanıp örneklendikten sonra konut mimarisi üzerine biçim grameri kapsamında yapılmış çalışmalara yer verilmektedir. 5.bölümde, Amasya Yalıboyu Evleri için geliştirilen biçim gramerinin strüktürü anlatılmakta, biçim gramerini oluşturan tüm kural ve kural setleri açıklanmaktadır. Bu bölümün sonunda, biçim grameri yöntemiyle evlerin planlarını oluşturan 11 aşamalı bir üretim süreci tanımlanmakta ve Amasya Yalıboyu Evleri’yle aynı mimari dile sahip yeni evler üretilmektedir. Son bölümde, çalışmanın genel değerlendirilmesi yapılıp, sonuçlar tartışılmakta ve çalışmanın ileriye yönelik nasıl geliştirileceğine yönelik fikirler sunulmaktadır.
Shape grammar is a method introduced by Stiny and Gips in 1970s, enabling the analysis of design languages of algorithmic structure and the production of new designs in the same language. In this context, Prof. Dr. Gülen Çağdaş developed a two dimensional parametric shape grammar able to generate main living floor plans of Turkish houses, based on Sedat Hakkı Eldem’s plan type classification. In this thesis work, based on the study conducted on the shape grammar of Traditional Turkish Houses, the plans of Amasya Riverfront Houses of similar property with Traditional Turkish Houses are being analyzed, and new rules and rule sets are presented for the special conditions observed in the houses as a result of these analyses. In section 1, the purpose, scope, and method of the study have been explained. In section 2, the concept of vernacular architecture has been investigated under the titles of vernacular settlements and vernacular civil architectures. After explaining the general characteristics of Turkish Houses, which are the examples of vernacular civil architecture, detailed information on floors, plan elements, and plan types in Turkish Houses have been given. In section 3, after providing general and spatial analysis of Amasya province, where field study has been conducted, examples from the architectural components comprising the urban pattern have been given. Amasya Riverfront Houses, among the examples of vernacular civil architecture that is an important part of urban pattern and where also the field study has taken place, have been explained in detail. In the next section, after explaining the concept of architectural language, the language of vernacular architecture has been focused on. After the definition of the concept of shape grammar used in analyzing the architectural language of Amasya Riverfront Houses and comprising the method of the study, standard and parametric shape grammars have been explained. Subsequent to the collection of shape grammar studies in the literature under three main titles and exemplification of those, studies conducted on housing architecture within the scope of shape grammar have been given. In section 5, the structure of the shape grammar developed for Amasya Riverfront Houses has been stated, and all rules and rule sets comprising shape grammar have been explained. At the end of this section, an 11-stage production process generating the plans of houses by shape grammar method has been defined and new houses of the same architectural language with Amasya Riverfront Houses have been produced. In the last section, a general assessment on the study has been made, results have been discussed, and ideas regarding how the study can be developed in the future have been presented.
Açıklama
Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2012
Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2012
Anahtar kelimeler
Amasya Yalıboyu Evleri, Biçim Grameri, Amasya Riverfront Houses, Shape Grammer
Alıntı